Tri thức về những phương châm hội thoại siêu cần thiết trong giao tiếp. Chính vì vậy, trong chương tình Ngữ văn lớp 9, những em học sinh sẽ được học về những phương châm hội thoại.
Obtain.vn sẽ phân phối tài liệu Soạn văn 9: Những phương châm hội thoại. Mời quý khách học sinh cùng tham khảo nội dung chi tiết dưới đây.
Soạn bài Những phương châm hội thoại – Mẫu 1
I. Lí thuyết
1. Phương châm về lượng
– Lúc giao tiếp cần nói có nội dung, nội dung cần đúng sở hữu đề nghị của cuộc giao tiếp.
– Nội dung ko được thừa hay thiếu để giảm thiểu người nghe ko hiểu hoặc hiểu lầm ý của người nói.
2. Phương châm về chất
Lúc giao tiếp cần tuân thủ phương châm về chất: Ko nói những điều mà mình ko tin là đúng hoặc những điều ko có bằng chứng xác thực.
II. Bài tập ôn luyện
Câu 1. Xác định những câu trên đã vi phạm phương châm nào?
a. Con gà là 1 loại gia cầm được nuôi trên nhà
b.
– Bố ơi, mặt trời mọc phía nào vậy ạ?
– Mặt trời mọc đằng Tây, con à!
Câu 2. Đặt câu sở hữu những từ: nói có sách, mách có chứng; nói dối; nói mò.
Gợi ý:
Câu 1.
a. Phương châm về lượng (gia cầm – nuôi trên nhà)
b. Phương châm về chất (Mặt trời mọc đằng Tây)
Câu 2.
- Tôi nói có sách, mách có chứng.
- Cậu ta đã nói dối cô việc bị ốm.
- Anh ta nói mò mà cũng đúng.
Soạn văn Những phương châm hội thoại – Mẫu 2
I. Phương châm về lượng
1. Đọc đoạn văn trong SGK và trả lời câu hỏi
– Lúc An hỏi “học bơi trên đâu” mà Bố trả lời là “trên dưới nước” thì câu trả lời ko đáp ứng được điều An muốn biết (ấy là An Bố học trên trung tâm dạy bơi nào, liên hệ cụ thể trên đâu…).
– Cần trả lời như: Tớ học bơi trên Cung văn hóa Hà Nội… (Cần khiến rõ liên hệ nơi dạy bơi).
– Bài học: Lúc giao tiếp, cần nói có nội dung, giảm thiểu lạc đề làm cho người khác khó hiểu.
2. Đọc truyện cười trong SGK và trả lời câu hỏi
* Truyện gây cười trên chỗ: Anh chàng có áo lợn cưới hỏi 1 đằng, Anh chàng có new trả lời 1 nẻo. Cả 2 đều muốn khoe khoang tài sản của mình.
* Cần hỏi và trả lời như sau:
– Bác bỏ có thấy con lợn của tôi chạy qua đây ko?
– Tôi chẳng thấy con lợn nào cả.
* Đề nghị: Nội dung giao tiếp ko thừa, cũng ko được thiếu.
II. Phương châm về chất
Đọc truyện trong SGK và trả lời câu hỏi.
– Truyện cười trên phê phán tính khoác lác của con người.
– Trong giao tiếp: Cần giảm thiểu nói những điều mà người khác sẽ ko tin hay ko có chứng cứ xác thực.
III. Luyện tập
Câu 1. Vận dụng phương châm về lượng để phân tách lỗi trong những câu sau:
a. Trâu là 1 loài gia súc nuôi trên nhà.
– Câu trên vi phạm phương châm về lượng lúc thừa nội dung.
– Gia súc: Vốn để chỉ những vật nuôi trên nhà, nên cụm từ “nuôi trên nhà” là ko nội dung thừa.
b. Én là 1 loài chim có 2 cánh.
– Câu trên vi phạm phương châm về lượng lúc thừa nội dung.
– Đa số những loài chim đều có 2 cánh, nên cụm từ “có 2 cánh” là nội dung thừa.
Câu 2. Chọn từ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống.
– Điền:
a. Nói có căn cứ chắn chắn chắn là nói có sách, mách có chứng.
b. Nói sai sự thực 1 bí quyết có ý, nhằm che giấu điều gì ấy là nói dối.
c. Nói 1 bí quyết hú họa, ko có căn cứ là nói mò.
d. Nói nhảm nhí, vu vơ là nói nhăng, nói cuội.
e. Nói khoác lác, khiến ra vẻ tài nhiều năm kinh nghiệm hoặc nói những chuyện bông đùa, khoác lác cho vui là nói trạng.
– Những từ trên đều chỉ phương châm hội thoại về chất.
Câu 3. Đọc truyện cười trong SGK và cho biết phương châm hội thoại nào đã ko được tuân thủ.
– Trong truyện, phương châm hội thoại về lượng đã ko được tuân thủ.
– Anh chàng trong câu chuyện đã hỏi 1 câu hỏi vô nghĩa. Trường hợp người bà của người bạn ko nuôi được bố của anh ta, thì khiến gì có anh ta trên hiện tại.
Câu 4. Vận dụng phương châm hội thoại đã học để giải thích vì sao người nói đôi lúc nên dùng những bí quyết diễn đạt như:
a. như tôi được biết, tôi tin rằng, giả dụ tôi ko lầm…
Bí quyết diễn đạt trên nhằm tuân thủ phương châm về chất lúc người nói ko chắn chắn chắn về vấn đề được nói tới.
b. như tôi đã trình bày, như mọi người đều biết.
Bí quyết diễn đạt trên nhằm giảm thiểu vi phạm phương châm về lượng, lúc nói tới những vấn đề quen thuộc, người khác đã biết thì ko cần nhắc lại làm cho cho nội dung bị thừa.
Câu 5. Giải thích nghĩa của những thành ngữ và cho biết những thành ngữ này có liên quan tới phương châm hội thoại nào:
– ăn đơm nói đặt: vu khống, điều cho người khác
– ăn ốc nói mò: nói ko có căn cứ, hú họa.
– ăn ko nói có: bịa đặt ra những điều ko có thực.
– cãi chày cãi cối: cố tranh cãi dù ko có lý lẽ
– khua môi múa mép: những người khoác lác, bố hoa
– nói dơi nói chuột: nói lăng nhăng, ko đúng sự thực
– hứa hươu, hứa vượn: lời hứa nói ra rồi để đấy chứ ko khiến.
Bí quyết thành ngữ trên đều vi phạm phương châm về chất (nói những điều ko có chứng cứ xác thực).
IV. Bài tập ôn luyện
Đọc truyện cười sau và cho biết truyện đã vi phạm phương châm hội thoại nào?
Nói có đầu có đuôi
Lão nhà giàu nọ có anh đầy tớ tính siêu bộp chộp, thấy gì nói đấy, gặp đâu nói ấy, chẳng có đầu có đuôi gì cả. Lão new gọi anh ta bảo:
– Mày ăn nói chẳng có đầu có đuôi gì cả, người ta cười cả tao lẫn mày. Từ rày nói chiếc gì thì nên nói cho có đầu có đuôi nghe ko?
Anh đầy tớ vâng vâng dạ dạ.
1 hôm lão mặc quần áo sắp sửa đi chơi, đang ngồi hút thuốc thì thấy anh đầy tớ đứng chắp tay trịnh trọng nói:
– Thưa ông, con tằm nó nhả tơ, người ta đem tơ đi bán cho người Tàu, người Tàu đem dệt thành the rồi bán sang ta. Ông đi sắm the về could thành áo. Hôm nay ông mặc áo, ông hút thuốc. Tàn thuốc nó rơi vào áo ông, và áo ông đang cháy…
Lão giật mình nhìn xuống thì áo đã cháy lớn bằng bàn tay rồi.
(Truyện cười dân gian Việt Nam)
Gợi ý:
– Anh chàng trong câu chuyện đã vi phạm phương châm về lượng.
– Anh ta đã nói thừa nội dung (quy trình hình thành nên chiếc áo) lúc muốn thông tin cho ông chủ chiếc áo của ông ta bị cháy: “…con tằm nó nhả tơ, người ta đem tơ đi bán cho người Tàu, người Tàu đem dệt thành the rồi bán sang ta. Ông đi sắm the về could thành áo. Hôm nay ông mặc áo, ông hút thuốc. Tàn thuốc nó rơi vào áo ông…”
=> Khía cạnh gây cười cho câu chuyện.
Soạn bài Những phương châm hội thoại – Mẫu 3
I. Luyện tập
Câu 1. Vận dụng phương châm về lượng để phân tách lỗi trong những câu sau:
a. Trâu là 1 loài gia súc nuôi trên nhà.
– Vi phạm phương châm về lượng.
– Gia súc: chỉ những vật nuôi trên nhà, cụm từ “nuôi trên nhà” là nội dung bị thừa.
b. Én là 1 loài chim có 2 cánh.
– Vi phạm phương châm về lượng
– Những loài chim đều có 2 cánh, nên cụm từ “có 2 cánh” là nội dung thừa.
Câu 2. Chọn từ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống.
a. nói có sách, mách có chứng.
b. nói dối.
c. nói mò.
d. nói nhăng, nói cuội.
e. nói trạng.
=> Những từ trên đều chỉ phương châm hội thoại về chất.
Câu 3. Đọc truyện cười trong SGK và cho biết phương châm hội thoại nào đã ko được tuân thủ.
– Trong truyện, phương châm hội thoại về lượng đã ko được tuân thủ.
– Anh chàng trong câu chuyện đã hỏi 1 câu hỏi vô nghĩa. Trường hợp người bà của người bạn ko nuôi được bố của anh ta, thì khiến gì có anh ta trên hiện tại.
Câu 4. Vận dụng phương châm hội thoại đã học để giải thích vì sao người nói đôi lúc nên dùng những bí quyết diễn đạt như:
a. như tôi được biết, tôi tin rằng, giả dụ tôi ko lầm…
Bí quyết diễn đạt trên nhằm tuân thủ phương châm về chất lúc người nói ko chắn chắn chắn về vấn đề được nói tới.
b. như tôi đã trình bày, như mọi người đều biết.
Bí quyết diễn đạt trên nhằm giảm thiểu vi phạm phương châm về lượng, lúc nói tới những vấn đề quen thuộc, người khác đã biết thì ko cần nhắc lại làm cho cho nội dung bị thừa.
Câu 5. Giải thích nghĩa của những thành ngữ và cho biết những thành ngữ này có liên quan tới phương châm hội thoại nào:
– ăn đơm nói đặt: vu khống, điều cho người khác
– ăn ốc nói mò: nói ko có căn cứ, hú họa.
– ăn ko nói có: bịa đặt ra những điều ko có thực.
– cãi chày cãi cối: cố tranh cãi dù ko có lý lẽ
– khua môi múa mép: những người khoác lác, bố hoa
– nói dơi nói chuột: nói lăng nhăng, ko đúng sự thực
– hứa hươu, hứa vượn: lời hứa nói ra rồi để đấy chứ ko khiến.
=> Bí quyết thành ngữ trên đều vi phạm phương châm về chất (nói những điều ko có chứng cứ xác thực).
II. Bài tập ôn luyện
Câu 1. Những câu sau vi phạm phương châm nào?
a. Từ nãy tới giờ, cậu ta cứ nói nhăng, nói cuội.
b.
– Hoàng ơi, cậu đi học lúc mấy giờ?
– Tớ đi học vào lúc 6 giờ lúc em trai tớ vẫn chưa ngủ dậy!
Câu 2. Đọc truyện sau và cho biết nhân vật trong truyện đã vi phạm phương châm hội thoại nào?
Trứng vịt muối
2 anh em nhà nọ vào quán ăn cơm. Nhà quán dọn cơm trứng vịt muối cho ăn. Người em hỏi anh:
– Cùng là trứng vịt mà sao quả này lại mặn nhỉ?
– Chú hỏi thế người ta cười cho đấy. – Người anh bảo. – Quả trứng vịt muối mà cũng ko biết.
– Thế trứng vịt muối trên đâu ra?
Người anh ra vẻ thông thạo, bảo:
– Chú mày kém thực! Có thế mà cũng ko biết. Con vịt muối thì nó đẻ ra trứng vịt muối chứ sao.
(Theo Truyện cười dân gian Việt Nam)
Gợi ý:
Câu 1.
a. Phương châm về chất
b. Phương châm về lượng (thừa nội dung: lúc em trai tớ vẫn chưa ngủ dậy)
Câu 2.
Nhân vật người anh đã vi phạm phương châm về chất. Người anh đã nói tới 1 vấn đề ko đúng sở hữu thực tế: con vịt muối thì để ra trứng vịt muối.
