Văn mẫu lớp 12: Phân tách chất liệu văn hóa dân gian trong đoạn trích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm mang trong mình tới gợi ý phương pháp viết chi tiết kèm theo bài văn mẫu siêu hay.
Chất liệu văn hóa dân gian trong bài thơ Đất Nước góp phần tô đậm sáng tạo nghệ thuật thơ của Nguyễn Khoa Điềm qua nghệ thuật chắt lọc tinh tế, khẳng định 1 chân lí văn hóa dân gian là bầu sữa nuôi dưỡng sự sáng tạo và nhân tài nghệ thuật. Không tính đấy để nâng cao kỹ năng viết văn người sử dụng xem thêm phân tách bài thơ Đất nước, phân tách 9 câu đầu Đất nước.
Dàn ý chất liệu văn hóa dân gian trong bài Đất nước
1. Mở bài
– Giới thiệu về: nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, tác phẩm Mặt đường khát vọng và đoạn thơ Đất Nước:
- Nguyễn Khoa Điềm là 1 trong những cây bút tiêu biểu trong nền thơ ca kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Thơ ông hấp dẫn bởi sự hài hòa giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí thức về đất nước, con người Việt Nam.
- Trường ca Mặt đường khát vọng được tác giả hoàn thành trên chiến khu Trị – Thiên 5 1971, in lần đầu 5 1974, viết về sự thức tỉnh của tuổi trẻ thành phố vùng tạm chiếm miền Nam về non sông đất nước, về sứ mệnh của thế hệ mình trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.
- Đoạn thơ trên thuộc chương V – chương Đất nước của bàn trường ca; biểu hiện những nhận thức sâu sắc về đất nước, trong đấy nổi bật là hình ảnh đất nước hiện lên trong quan hệ gắn bó có từng con người.
– Dẫn dắt nhận định: Chất liệu văn hóa dân gian trong đoạn thơ Đất Nước được dùng vừa quen thuộc vừa new lạ.
2. Thân bài
Nhà thơ đã vận dụng thành công chất liệu văn hóa dân gian. Những chất liệu đó vừa quen thuộc (sắp gũi có cuộc sống của từng con người Việt Nam) vừa new lạ (có những sáng tạo new mẻ, hấp dẫn)
– Chất liệu dân gian được dùng siêu đa dạng, phong phú, hầu hết đều sắp gũi, quen thuộc có từng con người Việt Nam
- Có phong tục, lối sống, tập quán sinh hoạt, dồ vật quen thuộc (miếng trầu, tóc bới sau đầu, chiếc kèo, chiếc cột, hạt gạo xay, giã, giần, sàng, hòn than, con cúi,…).
- Có ca dao, dân ca, tục ngữ, truyền thuyết, cổ tích.
– Phương pháp vận dụng độc đáo, sáng tạo:
+ Vận dụng ca dao, tục ngữ nhưng dẫn dắt khéo léo, lúc lấy nguyên vẹn toàn bài lúc chỉ mượn ý mượn tứ để khẳng định, tôn vinh những nét đẹp trong sinh hoạt và tâm hồn con người Việt Nam. Ấy là sự chăm chỉ chịu thương, chịu khó; là tấm lòng thủy chung son sắt trong tình yêu; là sự duyên dáng, ý nhị trong từng lời ăn tiếng nói…
Thí dụ:
– “Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn” lấy ý từ bài ca dao “Tay nâng chén muối đĩa gừng/ Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau” hay “Muối bố 5 muối hãy còn mặn, gừng 9 tháng gừng hãy còn cay/ Đôi ta tình nặng nghĩa dày/ Có xa nhau đi nữa cũng bố vạn 6 ngàn ngày new xa”
– “Hạt gạo cần 1 nắng 2 sương xay, giã, giần, sàng”
– “Đất Nước là nơi em đánh rơi cái khăn trong nỗi nhớ thầm” lấy ý từ bài ca dao “Khăn thương nhớ ai/ Khăn rơi xuống đất…”
…
+ Liệt kê hàng loạt những câu chuyện từ xa xưa trong truyền thuyết, cổ tích dân tộc để khiến nổi bật vẻ đẹp trù phú của đất nước, những cổ xưa quý báu của nhân dân ta đồng thời khẳng định vai trò lớn lớn của nhân dân trong việc “khiến ra Đất Nước”
Thí dụ: Cổ xưa đoàn kết, tinh thần cảnh giác cao độ trước kẻ thù “dân mình biết trồng tre mà đánh giặc”, tinh thần uống nước nhớ nguồn “Hằng 5 ăn đâu khiến đâu/ Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ”. Hoặc tô đậm sự trù phú tươi đẹp của quê hương:
“Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu…Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm”
– Chất liệu văn hóa, văn học dân gian được dùng đậm đặc đã tạo nên 1 ko gian nghệ thuật riêng của đoạn trích, vừa bình dị, sắp gũi, hiện thực, lại vừa giàu tưởng tượng, bay bổng, mơ mộng. Hơn nữa, có thể nói chất dân gian đã thấm sâu vào tư tưởng và cảm xúc của tác giả, tạo nên 1 đặc điểm trong tư duy nghệ thuật trên đoạn trích này.
– Bằng việc dùng đậm đặc chất liệu văn hóa dân gian, xung quanh việc lí giải, định nghĩa Đất Nước trên nhiều bình diện [không gian, thời gian lịch sử, truyền thống văn hóa] nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm còn khiến nổi bật 1 tư tưởng new mẻ: “Đất Nước của nhân dân/ Đất Nước của ca dao thần thoại”
3. Kết bài
– Nhận định được nêu ra trong bài là 1 cơ sở quan yếu để khám phá, tìm hiểu tác phẩm nói chung và đoạn thơ nói riêng. Qua đoạn trích, ta thấy được tư tưởng sâu sắc, new mẻ của Nguyễn Khoa Điềm. Đoạn thơ kết tinh tư tưởng yêu nước, niềm tự động hào dân tộc của nhà thơ, cũng là đóng góp lớn của ông đối có thơ ca dân tộc. Đoạn thơ khẳng định nhân tài sáng tạo, sự am hiểu tường tận về văn hóa dân gian của tác giả.
– Thành công đòi hỏi trên nhà thơ Nguyễn Khoa Điểm 1 vốn sống, vốn văn hóa phong phú. 1 sự nhận thức sâu sắc, new mẻ về Đất nước, về Nhân Dân. Đồng thời đòi hỏi trên nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm có 1 nhân tài, 1 bản lĩnh của người cầm bút.
– Qua đoạn thơ, để lại bài học sâu sắc về cuộc sống: biết trân trọng những giá trị văn hóa dân gian; bài học về sáng tạo nghệ thuật: đem tới những sáng tạo, new mẻ từ những giá trị sắp gũi, quen thuộc.
Chất liệu văn hóa dân gian trong đoạn trích Đất nước
Nói tới Nguyễn Khoa Điềm, ai cũng dễ dàng hình dung ra 1 phong phương pháp thơ đậm chất triết luận xuất phát từ vốn tri thức uyên bác bỏ và bề sâu văn hóa trong mối liên tưởng vừa sắc sảo triết lí lại vừa huyền ảo thấp thoáng bóng dáng văn hoá cổ xưa của hồn dân tộc. Thực đúng như nhà thơ Nguyễn Quang Thiều đã nhận xét rằng: “Thơ ca nguyễn Khoa Điềm chứa đựng nhiều chất liệu văn học và văn hoá dân gian. Câu thơ dù trên thể thơ cổ xưa hay thơ tự động do bao giờ cũng phảng phất phong vị của ca dao, tục ngữ. Chất hiền minh của trí tuệ dân gian thấm đẫm trong từng từ”. Nguyễn Khoa Điềm lại được sinh ra và lớn lên giữa lòng cái nôi văn hoá Huế. Chính chiếc chất Huế thâm trầm, hoàng thành rêu phong ngả bóng khiến nhuộm tím nước con sông Hương biếc xanh càng khiến cho thơ Nguyễn Khoa Điềm sâu kín và loáng thoáng chút bí hiểm mơ hồ. Nguyễn Xuân Nam đã có 1 nhận xét khá rõ nét: “Thơ Nguyễn khoa Điềm… có sức liên tưởng mạnh. Anh thường dẫn người đọc đi từ quá khứ tới tương lai, từ khổ đau tới vui vẽ, từ sách vở tới đời sống”. Giàu vốn tri thức sách vở Đông Tây, ngồn ngộn chất liệu đời thực là 1 thế mạnh tạo nên nhiều khoảnh khắc loé sáng trong những liên tưởng độc đáo của thơ Nguyễn Khoa Điềm.
Trong chương “Đất Nước”, ngôn ngữ thơ được dùng từ chất liệu văn học dân gian có tần số lớn. tuy nhiên chất liệu văn học dân gian trong thơ Nguyễn Khoa Điềm ko còn trong chính dạng bản thân của nó, 1 sự sao chép siêu phẩm cùng đồng mà nó đã được chuyển hóa vào lời chữ, giọng điệu, phương pháp cảm, phương pháp nghĩ của nhà thơ tạo nên bản sắc riêng trong thơ ông.
Chúng ta có 1 kho tàng ca dao tục ngữ đậm đà phong vị trữ tình, kết tinh những tình cảm cao quý của nhân dân, những kinh nghiệm lao động chế tạo và đấu tranh. Ca dao tục ngữ đã thấm vào Nguyễn Khoa Điềm 1 phương pháp tự động nhiên trong phương pháp nhìn nhận về Đất Nước – 1 đất nước giàu cổ xưa văn hóa. Dấu tích của ca dao tục ngữ liên tục được triển khai trong từng câu thơ. Lí giải về cội nguồn của Đất Nước, nhà thơ khởi đầu bằng những kí ức tuổi thơ để hình dung ra 1 sự tồn tại của Đất Nước trong nhận thức và tình cảm tự động nhiên nhất của con người. Những vẻ đẹp được khơi lên từ ổ tâm tình thấm đẫm tương đối thở ca dao dân ca, huyền tích sử thi của dân tộc. Ấy là 1 loạt những hình ảnh có ý nghĩa biểu trưng nhưng siêu sắp gũi:
“Đất Nước có trong những chiếc “ ngày xửa ngày xưa…”mẹ thường hay nhắc.Đất Nước khởi đầu có miếng trầu hiện nay} bà ănĐất Nước lớn lên lúc dân mình biết trồng tre mà đánh giặcTóc mẹ thì bới sau đầuCha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặnCái kèo, chiếc cột thành tênHạt gạo cần 1 nắng 2 sương xay, giã, giần, sàngĐất Nước có từ ngày đấy…”
Sức gợi từ những hình ảnh đã dựng lên cả 1 ko gian văn hoá cổ xưa mang trong mình theo tương đối thở tâm tình của ca dao “Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau” thấm thía nghĩa tình thuỷ chung. Nguồn nguồn đó tiếp tục quy trình trưởng thành của từng cá nhân, từ thuở cắp sách tới trường, tới khoảnh khắc rung động đầu đời. Hầu hết đều xuất phát 1 phương pháp siêu tự động nhiên, nôn nao ngọt ngào kỉ niệm:
“Đất là nơi anh tới tườngNước là nơi em tắmĐất Nước là nơi ta hò hẹnĐất Nước là nơi em đánh rơi cái khăn trong nỗi nhớ thầm.”
Đan xen có khoảnh khắc thời kì, ko gian hiện tại là sự thức tỉnh của ý thức cùng đồng, có sự tổng hoà những vẻ đẹp trong đời sống tinh thần, tâm linh của người Việt. Vẻ đẹp quê hương đất nước được tái tạo trong những lời ca dao toát lên lòng tự động hào về non sông gấm vóc, về cha Rồng mẹ Tiên, gắn có lòng biết ơn tổ tiên đã ăn sâu vào tiềm thức từng người Việt:
“Đất là nơi “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc”Nước là nơi “con cá ngư ông móng nước biển khơi”Thời kì đằng đẵngKhông gian mênh môngĐất Nước là nơi dân mình đoàn tụĐất là nơi chim vềNước là nơi rồng ởLạc Lengthy Quân và u Cơ”
Và vì thế, cội nguồn dân tộc, gốc gác tổ tiên luôn nhắc nhở mọi người Việt rằng:
“Hàng 5 ăn đâu khiến đâuCũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ”
Bái vọng tổ tiên, yêu quê cha đất tổ, chính là những chi tiết góp phần khiến nên cổ xưa yêu nước Việt Nam.
Những câu thơ dường như chẳng có gì. Câu nào cũng diễn lại ca dao, tục ngữ, cổ tích mà sao đọc lên vẫn thấy âm vang, thấm thía và xúc động? Những điều hiển nhiên như chân lí bỗng sáng lên giá trị vĩnh hằng, sức trường cửu của dân tộc trên số phận của từng người dân vô danh trong lớp lớp thời kì. Trong thơ Nguyễn Khoa Điềm, Đất Nước được phô bày có hầu hết vẻ đẹp lung linh của cổ xưa văn hoá vừa sắp gũi, cụ thể vừa thiêng liêng, huyền ảo. Nguyễn Khoa Điềm đã biết khai thác chất liệu văn học dân gian trên những câu chuyện cổ tích, truyền thuyết có tác dụng như việc dùng những điển tích, điển cố văn học nhằm khiến cho ngôn ngữ thơ thêm cô đọng, hàm súc, tạo nên màu sắc sắc dân gian siêu riêng cho thơ ông.
Nhà thơ đã khơi dậy những trầm tích đã đắp bồi nên Đất Nước để thổi bùng ngọn lửa tự động hào, yêu nước trong lòng tuổi trẻ thành phố miền Nam những 5 Đất nước còn bị chia cắt. Dụng công của tác giả là lấy những chất liệu văn hoá dân gian – chiếc đặc biệt nhất để khiến bật lên tầng sâu văn hoá lịch sử của đất nước mà ko 1 thế lực nào, hiểm hoạ nào có thể xói mòn, sạt lở. Đất nước như thế hiển như 1 thứ gia tài thiêng liêng của tổ tiên để lại cho con cháu. Mọi hình sông thế núi, sự tích huyền thoại đều được soi nhìn từ khát vọng gửi gắm, trao truyền cho những thế hệ nối tiếp tới vô tận vô cùng.
