Vẻ đẹp ngôn ngữ thơ ca trong bài Tây Tiến góp phần khiến nên sự thành công trong tác phẩm và để lại trong lòng người đọc bao ấn tượng.
Phân tách vẻ đẹp ngôn ngữ thơ ca trong bài thơ Tây Tiến gồm 6 bài văn mẫu hay nhất. Qua ấy giúp cho quý khách lớp 12 có thêm nhiều tư liệu thm khảo, trau dồi vốn từ rèn kỹ năng viết văn ngày 1 hay hơn. Kế bên ấy quý khách tham khảo thêm 1 số dạng bài văn khác tại chuyên phần Văn 12. Mời quý khách cùng tham khảo và tải tài liệu tại đây.
Vẻ đẹp ngôn ngữ thơ ca trong bài thơ Tây Tiến – Mẫu 1
Cùng có những nhà thơ như Nguyễn Đình Thi, Hoàng Trung Thông, Trần Hữu Thung, Chính Hữu. Quang Dũng là nhà thơ đã trưởng thành từ cuộc kháng chiến chống Pháp. Hơn 1 5 trường chinh có Tây Tiến trên 1 địa bàn rừng núi đầy gian lao thiếu thốn, bệnh tật, hello sinh đã để lại trong lòng Quang Dũng những kỉ niệm sâu sắc. 1 ngày cuối 5 1948, ngồi trên Phù Lưu Chanh, nhớ đơn vị cũ, Quang Dũng đã viết bài thơ “Tây Tiến”. Dẫu ra đời trong những ngày đầu non nớt của nền thơ kháng chiến và bí quyết mạng, “Tây Tiến” vẫn trở nên tác phẩm tuyệt diệu, kinh điển, tiêu biểu cho nền thơ ca kháng chiến chống Pháp. 1 trong những chi tiết đưa tác phẩm lên tới đỉnh cao và giúp nó tồn tại mãi tới hôm nay ấy là vẻ đẹp ngôn ngữ ko thể phủ nhận mà nhà thơ đã khéo léo dùng.
Đối có 1 tác phẩm văn học, ngôn ngữ chính là chất liệu, là phương tiện diển tả mang trong mình tính đặc thù. Sở hữu 1 dung lượng ngôn ngữ hạn chế nhất trong những loại tác phẩm văn học, có thể nói từ ngữ trong tác phẩm thơ ca được dùng hết sức tiết kiệm, được “đúc lại như huân chương” như 1 nhà thơ từng nói, hoặc nói như Pautopxki: “Những chữ xơ xác nhất mà chúng ta đã nói tới cạn cùng, đã mất sạch tính chất hình tượng đối có chúng ta, những chữ đấy trong thơ ca lại sáng óng ánh, lại kêu giòn và tỏa hương” (Bông Hồng Vàng). Hiểu được tầm quan yếu của việc lựa chọn, dùng ngôn ngữ lúc sáng tác, Quang Dũng đã có được những thành công nhất định lúc thế hiện tiếng nói của tình cảm, của trái tim.
Ngôn ngữ của bài thơ “Tây Tiến” là ngôn ngữ mang trong mình vẻ đẹp của màu sắc sắc cổ điển và lãng mạn. Quang Dũng chịu tương tác sâu đậm nhạc điệu của thơ cổ điển. Có thể nói, thơ Quang Dũng, hiện thực là hiện thực kháng chiến (chống Pháp) được phô diễn bằng 1 tâm hồn lãng mạn và âm điệu cổ điển.
Qua 2 câu thơ đầu, ta có thể bắt được chiếc hồn đấy trong thơ Quang Dũng:
“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”
Âm điệu của câu thơ thất ngôn như lời thơ Lí Bạch. Tình cảm lại dạt dào như những nhà thơ lãng mạn thời thơ new. Nỗi nhớ dâng trào như nỗi nhớ của những nhà thơ lãng mạn, ta chợt nhớ tới câu thơ của Xuân Diệu:
“Tương tư nâng lòng lên chơi vơi”
Còn Quang Dũng thì:
“Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”.
Có điều là 1 đằng thì nhớ ý trung nhân, 1 đằng thì nhớ những kỉ niệm kháng chiến. Ta lại thấy 1 ông Lí Bạch trong thơ Quang Dũng. Chất cổ điển tô đậm chiếc phi thường cho câu thơ: “Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống”, có khác gì có câu thơ: “Nước bay thẳng xuống cha nghìn thước” trong bài thơ “Xa ngắm thác núi Lư” của Lí Bạch!
Ta cũng lại nghe âm điệu của Tản Đà trong giai điệu buông thả, mê li của Quang Dũng:
“Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi”(“Giang hồ mê chơi quên quê hương” – Tản Đà)
Chất cổ điển trong ngôn ngữ thơ Quang Dũng còn biểu hiện trên bí quyết nhà thơ dùng từ Hán Việt độc đáo, tạo sức hấp dẫn cho câu thơ:
“Rải rác biên cương mồ viễn xứ”
Câu thơ chỉ có từ “rải rác” là thuần Việt, còn là từ Hán Việt cổ kính, gợi ko khí thiêng liêng, đượm chút ngậm ngùi. Chính sự lựa chọn ngôn ngữ hợp lý đã làm cho câu thơ của Quang Dũng ko buộc phải là tiếng nói bi lụy mà là hình ảnh hello sinh cao quý của những người lính Tây Tiến trong ko khí bi tráng.
Đan cài có ngôn ngữ cổ điển, vẻ đẹp bút pháp lãng mạn cứ đậm dần lên trong nỗi nhớ của Quang Dũng lúc hoài niệm về đơn vị cũ của mình. Những địa danh miền sơn cước như Sài Khao, Mường Lát gợi bao cảm xúc new lạ. 2 tiếng Mường Hịch quả là có 1 chiếc gì hung dữ, bí mật và Mai Châu thanh nhẹ như đã ủ sẵn 1 loài hương. Những “sương”, “hoa” từng hiện diện có thi nhân, có tình yêu, thì nay hiện diện có đoàn quân gian khổ, mệt mỏi đấy nhưng ko thiếu những phút giây lãng mạn. Tưởng chừng như thiên nhiên ban thưởng cho người lính 1 chút hương hoa để có sức mạnh mà vượt đèo, leo dốc, mà chiến đấu tới tương đối thở cuối cùng:
“Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏiMường Lát hoa về trong đêm 2”
Vẻ đẹp lãng mạn của ngôn ngữ thơ còn được biểu hiện trên những “nốt trầm” sâu lắng của bản hòa tấu sau hàng loạt những thanh âm dữ dội. Nhà thơ trở về có những kỉ niệm của con người và bản làng thân thương:
“Nhớ ôi Tây Tiến cam lên khóiMai Châu mùa em tham nếp xôi”
Sợi khói ấm áp giữa núi rừng hoang vu, ấy là chất thơ của đời sống chiến sĩ khiến sao mà ko nhớ? Kỉ niệm cứ như trôi trong mộng: “Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”. Chữ của câu thơ thực lạ, có những chữ đã cũ mà được đặt vào đúng văn cảnh thì lại dậy lên ý lạ. Chữ “em” chẳng có gì new mà thay thế vào ấy bất cứ chữ nào khác thì câu thơ cũng mất hết linh hồn. Nói như Pautopxki là Quang Dũng đã trả lại cho chữ “em” chiếc trinh bạch ban đầu. Hương nếp hay là hương em đã khiến bâng khuâng cả núi rừng, bâng khuâng cả lòng người?
Những câu thơ tiếp theo là 1 bức tranh lạ được tạo nên bởi những nét ngôn ngữ lãng mạn:
“Doanh trại bừng lên hội đuốc hoaKìa em xiêm áo tự động bao giờKhèn lên man điệu nàng e ấpNhạc về Viên Chăn xây hồn thơ”.
Bút pháp lãng mạn của Quang Dũng lại được dịp miêu tả những nét lạ: y phục lạ (xiêm áo), âm điệu lạ (man điệu),dáng vẻ lạ (nàng e ấp). Quả là 1 đêm liên hoan lạ lùng giữa núi rừng biên cương. Những từ ngữ mà Quang Dũng dùng vừa cho thấy nét lạ đấy lại vừa gợi chất lãng mạn, thi vị của đêm “hội hoa chúc”.
Người lính Tây Tiến lại hướng tình cảm, tâm tưởng của mình về Hà Nội, quê hương thân yêu của gần như binh đoàn Tây Tiến:
“Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”
Câu thơ new lãng mạn khiến sao! Những chàng trai Hà Nội “chưa trắng nợ anh hùng” ra đi chinh chiến khiến sao ko mang trong mình theo hành trang của mình bóng của 1 “dáng kiều thơm” nào ấy, hoặc hình bóng của người thân yêu. 1 chút lãng mạn như vậy đủ nuôi dưỡng tinh thần người lính Tây Tiến trong hoàn cảnh chiến đấu gian khổ, hello sinh. Tứ thơ mơ mộng này cùng thuộc diện cấu trúc chung của bài thơ “Tây Tiến” là ngược – xuôi: con người ý chí, hành động thì ngược về hướng tây, nhưng tình cảm thì lưu luyến xuôi về có quê hương.
Kế bên vẻ đẹp ngôn ngữ đậm màu sắc sắc cổ điển và lãng mạn, ngôn ngữ thơ Quang Dũng còn biểu hiện vẻ đẹp qua bí quyết dùng những từ ngữ độc đáo, những thanh âm hùng tráng, những biện pháp tu từ giàu màu sắc sắc biểu cảm.
Bí quyết lựa chọn từ ngữ thông minh, sắc sảo đã làm cho cha mươi tư câu thơ ko 1 câu nào non nớt, bằng phẳng, trái lại câu nào cũng có nội lực riêng, tạo nên khí vị chung cho bài thơ, 1 khí vị bi hùng, hoang dã và quả cảm. Nói tới chiếc gian khổ hành quân nơi địa bàn rừng núi chỉ cần vài chi tiết, vài câu thơ, Quang Dũng đã hàm súc trong hình ảnh, bằng hình ảnh:
“Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏiHeo hút cồn mây súng ngửi trời”
“Sài Khao sương lấp đoàn quân”, câu thơ có vẻ mĩ lệ hoá, chiếc đẹp hình thành từ 2 nét tương phản; khói “sương”(mờ ảo) và “đoàn quân” (oai hùng). Thêm 1 chữ “mỏi”, chiếc mĩ lệ, lãng mạn biến mất, câu thơ nặng trĩu cảnh sông hiện thực. “Sương” ko đồng nghĩa có chiếc mờ ảo mà nó nói tới chiếc ẩm, lạnh của rừng. “Đoàn quân” ko gợi 1 chút nào chiếc oai hùng sân khấu mà là “đoàn quân” mỏi mệt vì đường xa bụi bặm, vì đói khát, vì những gian khổ. Đẹp là chiếc đẹp của hiện thực chứ ko buộc phải chiếc đẹp hào nhoáng. Quang Dũng siêu để ý tới tác động của chữ, bao gồm cả chữ nghĩa lẫn chiếc vỏ âm thanh của nó. Địa danh “Sài Khao” do âm “Sài”, âm “Khao” dường như cũng có tác động thêm vào chiếc “mỏi” của đoàn quân, cũng như những từ “Mường Hịch” trong câu: “Đêm đêm Mường hịch cọp trêu người” hay “Mai Châu” trong câu: “Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”. Tác động của thơ là tác động tức thời, ấn tượng, trực giác, được tổng hợp từ nhiều chi tiết trong ấy chi tiết ngôn từ có vùng đặc biệt quan yếu. Bài thơ “Tây Tiến” là 1 minh chứng sống động cho việc lựa chọn và dùng ngôn từ hợp lý mà độc đáo, tạo nên chiếc hay, chiếc tuyệt mĩ cho tác phẩm.
Thanh âm, thanh điệu của bài thơ “Tây Tiến” giống như 1 bản hòa tấu nhiều cung bậc, nhiều cảm xúc. Những thanh trắc (“dốc”, “khúc”, “khuỷu”, “thẩm”) tức ngược miêu tả được thế núi hiểm trở. Và hay nhất là miêu tả chiều sâu thăm thẳm để tả chiều cao của “dốc lên khúc khuỷu”
“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm”
Những câu thơ như nốt nhạc đang nhảy múa trên trang viết. Quang Dũng thường biểu hiện nội lực bằng những động từ mạnh như điểm nhấn ấn tượng cho bản nhạc của mình:
“Sông Mã gầm lên khúc độc hành”
Nội lực, ý tưởng của câu thơ này nằm trên động từ “gầm” và “khúc độc hành”. Dòng tiếng vang rung rinh và ngự trị cả 1 vùng thiên nhiên trời đất sinh ra từ những mất mát câm lặng của con người. Vì vậy, bài thơ mang trong mình phẩm chất anh hùng ngay trong nỗi buồn.
Quang Dũng đã dùng những biện pháp tu từ mang trong mình lại hiệu quả cao cho ngôn ngữ thơ của bài “Tây Tiến”. Hình ảnh “súng ngửi trời” là bí quyết nhân hoá thú vị và cũng là bí quyết nói tếu của anh Vệ quốc quân hồi ấy. Cha chữ ấy đã trở nên trung tâm hùng tráng của bức tranh hiểm trở, bởi trên chỗ cao nhất đấy, có con người. Nhà thơ cũng đã dùng hàng loạt những từ láy có giá trị biểu cảm cao: “chơi vơi” có nỗi nhớ, “khúc khuỷu”, “thăm thám” có dốc và đồi; “heo hút” những cồn mây, hoa “đong đưa.” trôi trên dòng nước lũ, “rải rác” những nấm mồ viễn xứ…
Quang Dũng đi kháng chiến, tới đoàn quân Tây Tiến có tư bí quyết là 1 trí thức có tâm hồn nghệ sĩ. Lúc đặt bút khiến thơ đã có hồn thơ của những nhà thơ cổ điển như Lí Bạch, Đỗ Phủ ngự trong lòng. Âm điệu đầy cám dỗ của những nhà thơ Việt Nam tiên tiến như Tản Đà, Thế Lữ, Xuân Diệu cũng đã dội vang trong lòng ông. Những nhà thơ cổ kim đã bồi đắp và khiến giàu ngôn ngữ thơ cho hồn thơ kháng chiến new mẻ của Quang Dũng. Bằng nghệ thuật điêu luyện, Quang Dũng đã biểu hiện nét tài hoa của mình lúc khắc họa chân dung người lính Tây Tiến. Xúc cảm của nhà thơ được nuôi dưỡng bằng ngôn ngữ thơ mang trong mình vẻ đẹp hiếm có.
Ngày nay, nhìn lại cuộc kháng chiến chống Pháp chúng ta thấy nhiều thiếu thốn, gian lao, nhiều thô sơ, ấu trĩ trong đời sống, nhưng vẻ đẹp xuất sắc của con người thực là rực rỡ. Bài thơ “Tây Tiến” có vẻ đẹp ngôn ngữ của nó đã phản ánh hiện thực đời sống kháng chiến chống Pháp 1 bí quyết tinh tế và sắc nét.
Vẻ đẹp ngôn ngữ thơ ca trong bài Tây Tiến – Mẫu 2
Cứ như là gió mênh mang trong mình, là mây xanh thẳm chở nỗi nhớ chơi vơi đi muôn dặm … Cứ vương vấn trong lòng người khúc độc hành sông núi ngân vang lời vĩnh quyết trầm hùng … Đã hơn 4 mươi 5 trôi qua nhắc từ chiếc “mùa xuân đấy” “Tây Tiến” ra đời, âm hưởng ấy vẫn vẹn nguyên trong ký ức những ai đã 1 lần thả hồn phiêu diêu cùng đoàn binh “chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”. Buộc phải chăng, vẻ đẹp ngôn ngữ thơ ca đã tạo nên sức sống vững bền cho “Tây Tiến” ?
Ngôn ngữ là chất liệu, là phương tiện để diển tả mang trong mình tính đặc thù của văn chương. Có lẽ vì thế mà M. Gorki viết: “chi tiết trước tiên của văn học là ngôn ngữ công cụ chủ yếu của nó và – cùng có những sự kiện, những hiện tượng của cuộc sống – là chất liệu của văn học”. Đặc điểm chung của ngôn ngữ văn học là tính chính xác, tính hàm súc và tính hình tượng. Tuy nhiên, trên từng thể loại, những đặc điểm đấy lại diển tả dưới những sắc thái và mức độ khác nhau, đồng thời từng tác phẩm cũng có những vẻ đẹp riêng về ngôn ngữ.
Ngôn ngữ thơ ca có thể xem là tiêu biểu cho ngôn ngữ văn học. Bởi vì những đặc điểm như tính chính xác, tính hàm súc, tính hình tượng được biểu hiện 1 bí quyết tập trung có bắc buộc cao nhất trong ngôn ngữ thơ ca. Pautopxki đã từng thốt lên: “Những chữ xơ xác nhất mà chúng ta đã nói tới cạn cùng, mất sạch tính chất hình tượng đối có chúng ta, những chữ đấy trong thơ ca lại sáng óng ánh, lại kêu giòn và tỏa hương”. Chính vì thế, ngôn ngữ thơ ca ko buộc phải là vẻ đẹp của đồ trang sức hay trò chơi phù phiếm, mà là vẻ đẹp tỏa ra từ tâm hồn và ánh lên từ cuộc sống, thông qua sự mài dũa và tinh luyện của nhà thơ. Tới có “Tây Tiến” của Quang Dũng, ta bắt gặp 1 vẻ đẹp ngôn ngữ thơ ca như thế!
“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơiNhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”
Tôi chợt nhớ tới 2 câu thơ của Bích Khê:
“Chiều đi trên đồi êm như tơChiều đi trong lòng êm như mơ”
Cảm nhận được bước đi của chiều, Bích Khê dùng những từ thanh bằng gợi lên cảm giác êm tình ái, tĩnh lặng trong ko gian và trong lòng người, cảm giác lửng lơ đấy như được gặp lại qua cha từ “nhớ chơi vơi” của Quang Dũng. Nỗi nhớ là 1 khái niệm trừu tượng, siêu khó nắm bắt được từng cung bậc của nó. Vậy mà thi nhân đã gọi tên và định hình nỗi nhớ, biến chiếc vô hình thành chiếc hữu hình. Cứ như là sương, là khói, chỉ mỏng manh thế thôi… Cứ như chực tan biến, chập chờn ẩn hiện nỗi “nhớ chơi vơi” lơ lửng như chòm mây phiêu lãng mải miết đi về cố hương. Buộc phải có 1 tâm hồn nhạy cảm và tinh tế, tác giả new thốt lên thành lời như thế.
Xuất phát từ 1 bắc buộc siêu quan yếu đối có văn học là buộc phải phản ánh hiện thực 1 bí quyết chân thực, vẻ đẹp ngôn ngữ thơ ca được hình thành từ sự trong sáng, chính xác. Đấy chính là khả năng diển tả đúng điều thi nhân muốn nói miêu tả đúng chiếc mà tác giả cần tái tạo. Đọc “Tây Tiến”, tuy ko thấy xuất hiện từ “chết” nhưng ta bắt gặp siêu nhiều khái niệm chỉ chiếc chết:
“Gục lên súng mũ xem nhẹ đời”
“Rải rác biên cương mồ viễn xứ”
“áo bào thay thế chiếu anh về đất”
“Tây Tiến người đi ko hẹn ước”
Có lẽ ta ít gặp trong thơ ca kháng chiến chống Pháp (1946 – 1954) những thi phẩm nói về chiếc chết. Có 1 thời người ta quy chụp cho Quang Dũng là “bi luỵ; sầu não” mà ít ai để ý tới những giá trị thực thụ của bài thơ. Những, khái niệm về chiếc chết mà thi nhân đã dùng cho ta cảm nhận được những gì tác giả muốn miêu tả về hiện thực. Hơn thế nữa, từng lần dùng khái niệm này, tác giả đều cho ta thấy sự điêu luyện trong việc dùng ngôn ngữ. Người lính “gục lên mũ súng xem nhẹ đời” nhưng tựa như vẫn đang khiến nhiệm vụ canh gác giữa đất trời. Hình ảnh những nấm “mồ viễn xứ” đem lại cảm giác lạnh lẽo, khốc liệt, cho ta thấy được chiếc tàn khốc của chiến tranh. “Anh về đất” có thể nói đã gây ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc. Như là đất mẹ giang tay đón nhận đưa anh về có sự bình yên … Dùng từ trong sáng, chính xác cũng là sự sáng tạo, tìm ra độc đáo của tác giả. Đi suốt thi phẩm “Tây Tiến” ta còn bắt gặp nhiều từ ngữ được dùng siêu chính xác đem lại hiệu quả thẩm mỹ cao. Miêu tả thời kì, Quang Dũng ko dùng khái niệm mùa quen thuộc, ông đã sáng tạo nên hình ảnh “mùa em” . Xuân, hạ, thu, đông là mùa của cả đất trời, của hầu hết mọi người. Nhưng “mùa em” chỉ của riêng Quang Dũng thôi. “Mùa em” là mùa ta gặp em, mùa gắn có hương nếp Mai Châu hay nghĩa tình người Tây Bắc. Ko viết “hoa nở” mà là “hoa về”. Hoa nở thì tĩnh quá, thường quá. “Hoa về” còn ẩn chứa niềm vui hân hoan của hoa, của lòng người. Ko viết “bông lau” mà viết “hồn lau”. Buộc phải chăng mảnh đất Tây Bắc, “xứ thiêng liêng” đấy đã gắn bó có tâm hồn thi nhân. Để từng bờ cây ngọn cỏ đều có linh hồn. “Hồn lau” ẩn chứa cả tình sâu nặng, cả 1 nỗi niềm rưng rưng xúc động lúc nhớ về Tây Tiến.
Maiacốpxki đã từng viết:
“Buộc phải phí tổn tốn ngàn cân quặng chữMới thu về 1 chữ mà thôiNhững chữ đấy khiến cho rung độngTriệu trái tim trong hàng triệu 5 dài”
Dùng từ thích hợp có đối tượng được miêu tả hoặc tạo ra ngữ cảnh thích hợp để từ ngữ bộc lộ đúng ý nghĩa của nó là bản chất của tính chính xác. Ai lại ko nhớ những câu thơ
“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳmHeo hút cồn mây súng ngửi trời”
2 từ “khúc khuỷu”; “thăm thẳm” đặt sắp nhau trong 1 câu thơ là điều khó gặp. Chỉ thấy dốc lên cao, cao mãi như dựng đứng giữa đất tròi rồi đột nhiên chạm vào mây xanh. Đất và trời gặp nhau nhờ có dấu chân người lính.
Ko chỉ chính xác, vẻ đẹp ngôn ngữ thơ ca còn toát lên từ sự cô đọng, hàm súc, nói ít gợi nhiều. Tôi nhớ tới nguyên lí “tảng băng trôi” của Hêminguê: Tác phẩm văn chương buộc phải là 1 “tảng băng trôi”, 7 phần chìm chỉ 1 phần nổi. Người nghệ sĩ ko buộc phải là chiếc loa phát thanh cho ý tưởng của mình mà nói lên bằng ngôn từ có nhiều sức gợi. Lời chật mà ý rộng, lời đã hết mà ý khôn cùng. Đây là bí quyết dùng từ sao cho “đắt” nhất, yêu thích nhất. Lúc xưa, Nguyễn Du đã “giết thịt chết” biết bao nhân vật chính nhờ có tính hàm súc của ngôn ngữ thơ ca: Chỉ bằng 1 từ, từng nhân vật chỉ cần 1 từ thôi, Nguyễn Du cho ta thấy sự vô học của Mã Giám Sinh:
“Ghế trên ngồi tót sỗ sàng”
Chữ “tót” đắt giá đấy đã khiến đậm nét bản chất của Mã Giám Sinh. Thế là phủi đi hầu hết những hình thức “mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao” mà hắn khoác bên bên cạnh. Nói tới “Tây Tiến”, ta ko thể ko nhắc tới hình ảnh:
“Heo hút cồn mây súng ngửi trời”
Tại sao ko buộc phải là “súng chạm trời” hay “súng đụng trời”? Từ độ dốc thăm thẳm của đèo cao núi đá, bước chân người lính lúc lên tới đỉnh ko hề mệt mỏi. Họ vẫn có 1 chiếc nhìn siêu lính. Sự đồng điệu trong tâm hồn lính còn cho ta bắt gặp hình ảnh “đầu súng trăng treo” trong thơ Chính Hữu. Kỳ diệu thay thế ngôn ngữ thơ ca ! vẻ đẹp toát ra từ nó ko chỉ có hình khối, đường nét, màu sắc sắc, âm thanh mà còn có cả linh hồn nữa:
“Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa”
Van Gốc có thể để lại cho nhân loại bức họa “Hoa hướng dương” nức tiếng. Chất liệu hội hoạ và thiên tài nghệ thuật giúp ông khiến điều ấy. Những hội họa ko thể vẽ được hình ảnh “hoa đong đưa”. Đâu chỉ là 1 bông hoa vô tri. Đâu chỉ là sự “đong đưa” chuyển động trên dòng nước. Ta còn được đón nhận 1 linh hồn hoa bé bỏng như cũng muốn khiến duyên khiến dáng. Ngắm “Mùa thu vàng” của Levitan thì đẹp thực đấy, nhưng có ai nghe thấy tiếng:
“Con nai vàng ngơ ngácĐạp lên lá vàng khô”
“Thi trung hữu hoạ”, chẳng buộc phải Đoàn Phú Tứ đã vẽ được màu sắc thời kì ấy sao? Tính đa nghĩa của từ cũng tạo nên vẻ đẹp cho ngôn ngữ thơ ca. Buộc phải chăng, 1 tác phẩm văn chương vượt qua sự băng hoại của thời kì là tác phẩm luôn khiến phát sinh nhiều bí quyết hiểu?
“Doanh trại bừng lên hội đuốc hoaKìa em xiêm áo tự động bao giờ”
“Em” là ai? Em là sơn nữ, là bóng hồng vùng núi rừng Tây Bắc hay là 1 chiến sĩ trong đoàn binh Tây Tiến? “Em” cũng có thể là sự hóa trang của những người lính trong đêm hội hoa chúc. Hay câu thơ:
“Có nhớ dáng người trên độc mộcTrôi dòng nước lũ hoa đong đưa”
Dáng đứa ở đây có thể là 1 cô gái, 1 chàng trai. Dù hiểu theo bí quyết nào cũng ko che khuất được vẻ đẹp toát lên từ “dáng người” đấy. Vinogradop đã viết: “Từng từ đều có khả năng phát động 1 trường liên tưởng rộng lớn”. Điều ấy đã khiến nên sức hấp dẫn cho văn chương. Từng thi phẩm qua sự tiếp nhận của từng tâm hồn đều đem lại những nguồn cảm xúc khác nhau. Chính vì thế có ý kiến cho rằng tới có truyện Kiều, từng người trong chúng ta có 1 hình tượng nàng Kiều riêng. “Tây Tiến” cũng gieo vào lòng người những khúc độc hành mang trong mình âm hưởng, tiết tấu khác nhau.
Người ta thường nói thơ là tình cảm, là tiếng nói của trái tim, do ấy ngôn ngữ thơ ca có tác dụng gợi cảm đặc biệt. Ngôn ngữ thơ ca là ngôn ngữ có nhịp điệu, ko có nhịp điệu thì ko thành thơ. Ta dễ hiểu vì sao siêu nhiều bài thơ đã được phổ nhạc. “Tây Tiến” là cả 1 khúc nhạc hành quân. Đọc những câu thơ sau, ta như được đứng trong 1 giàn giao hưởng đang tới đoạn cao trào:
“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳmHeo hút cồn mây súng ngửi trờiNgàn thước lên cao ngàn thước xuốngNhà ai Pha Luông mưa xa khơi”
Những câu thơ “khổ độc” được Quang Dũng dùng khá tự động nhiên. Nhịp điệu thơ lên xuống bất ngờ. Ta đã từng gặp những câu thơ như thế:
“Tài cao phận thấp chí khí uấtGiang hồ mê chơi quên quê hương”
(Tản Đà)
“Sương nương theo trăng ngừng lưng trờiTương tư nâng lòng lên chơi vơi”
(Xuân Diệu)
“Bồi hồi sóng nước, bâng khuâng gióĐầm đậm cá chuồn, thơm thơm khoai”
(Xuân Diệu)
Vẻ đẹp ngôn ngữ thơ ca tựa như cô bé Lọ Lem trong truyện cổ tích. Lúc đi dự hội thì như 1 nàng tiên đầy duyên dáng, nhưng thường ngày lại tất bật có giặt giũ áo quần, người vương mùi vị hành, mùi vị khoai new gọt. Ngôn ngữ thơ ca ko đối lập có ngôn ngữ toàn dân. Nó tiếp thu tinh hoa của ngôn ngữ thường nhật, ko ngừng nâng cao, khiến giàu thêm ngôn ngữ toàn dân. Chính vì vậy, nhà thơ ko ngừng sáng tạo, như người thơ thiên tài gọt giũa, nhào luyện để tạo nên có giá trị về nghệ thuật ngôn từ. Sở dĩ “Tây Tiến” tồn tại được là nhờ có 1 phần từ chi tiết này. Người ta bắt gặp lần đầu hình ảnh “súng ngửi trời”: người ta có ấn tượng và lưu vào tâm trí hình ảnh “hoa đong đưa”, “hồn lau”, “mùa em” , “hoa về”. Người ta cùng rung động vào chiếc cõi phiêu bồng của nỗi “nhớ chơi vơi” đấy.
Tạo hoá trao cho con người ngôn ngữ để sáng tạo thơ ca. Từ những lời hát trong bài ca lao động của người nguyên thuỷ, những lời cầu nguyện, mong ước điều phải chăng lành cho mùa màng tới những lời niệm chú có thể coi như hình thức trước tiên của thơ. Trải qua thời kì, vẻ đẹp ngôn ngữ thơ ca ngày càng vươn lên là và hoàn thiện tựa như những nguồn nước mát trong phát sinh từ cội nguồn sáng tạo sâu thẳm vô tận của con người.
Vẻ đẹp ngôn ngữ thơ ca trong bài thơ Tây Tiến – Mẫu 3
Đối có 1 tác phẩm văn chương, nhất là thơ ca, ngôn ngữ chính là chất liệu. Chất liệu có phải chăng, tác phẩm new có hồn. nói như Pautopxki: “Những chữ xơ xác nhất mà chúng ta đã nói tới cạn cùng, đã mất sạch tính chất hình tượng đối có chúng ta, những chữ đấy trong thơ ca lại sáng óng ánh, lại kêu giòn và tỏa hương”. Sở hữu việc lựa chọn, dùng ngôn từ, Quang Dũng đã siêu thành công trong việc biểu hiện tiếng nói của tình cảm, của trái tim ông qua bài thơ Tây Tiến.
Ngôn ngữ của bài thơ mang trong mình vẻ đẹp lãng mạn và hiện thực. 2 chi tiết này xuyên suốt bài thơ khiến cho cấu tứ bài thơ liền ổ. Từng câu chữ hiện ra cứ như 1 lẽ tự động nhiên. Ta có thể bắt gặp ngay chiếc hồn thơ Quang Dũng qua 2 câu thơ:
“Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏiMường Lát hoa về trong đêm tương đối”.
Câu thơ trên có hình ảnh “sương lấp đoàn quân mỏi” siêu thực gợi ra chiếc dữ dội của thiên nhiên miền Tây. Những màn sương dày đặc như muốn nhấn chìm, phủ che, khuất lấp cả binh đoàn đang mệt mỏi trên đường hành quân. Thì câu dưới ta lãng mạn cùng “hoa về trong đêm tương đối”. Câu thơ chủ yếu là thanh bằng. 5 thanh bằng đi liền nhau gợi cảm giác lâng lâng, nhẹ nhàng. Bí quyết nói lạ hóa khiến hình ảnh thơ trở nên đa nghĩa. Những bó đuốc chập chờn ẩn hiện trong màn sương mờ ảo hương hoa của núi rừng miền Tây ngan ngát trong sương đêm hay những bông hoa đang về cùng người lính trên đường hành quân.
Cảnh hiện ra đẹp như trong mộng có sự quấn quýt vấn vương của hương hoa, sương khói xua tan hết những nhọc nhằn khiến hiện ra những chàng trai có tâm hồn hào hoa lãng mạn. Nét độc đáo trên đây là ý thơ đan xen giữa 2 thái cực: đã hiện thực thì hiện thực tới trần trụi, đã lãng mạn thì lãng mạn tới mộng mơ. Trường hợp câu trên căng ra trong hiện thực dữ dội thì câu dưới lại trùng xuống trong chiếc mộng ảo lung linh. Dòng thế đối lập giữa hiện thực và lãng mạn cùng bí quyết nói lạ hóa của Quang Dũng đã tạo nên những hình ảnh đẹp trước 1 hiện thực nhọc nhằn. Ko chỉ có thiên nhiên hiện lên trên 2 thái cực đấy mà hình ảnh những chiến sĩ vệ quốc thời kì đầu kháng chiến chống Pháp cũng hiện lên giữa ngôn từ lãng mạn và hiện thực như xô đẩy:
“Tây Tiến đoàn quân ko mọc tócQuân xanh màu sắc lá dữ oai hùmMắt trừng gửi mộng qua biên giớiĐêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”.
Cuộc sống chiến đấu của người lính nơi sa trường có bao giờ được toàn bộ? Thiếu ăn, thiếu mặc lại thêm khí hậu khắc nghiệt nơi rừng thiêng xứ lạ; có những con suối rửa chân rụng lông, gội đầu rụng tóc. Hiện thực đấy đã trở nên phổ cập} trong kháng chiến:
“Giọt mồ hôi rơiTrên mẹ anh vàng nghệ”
Những cơn sốt rét rừng cướp đi mái tóc xanh 1 thời trai trẻ, những thân hình cường tráng nay trở nên tiều tụy xác xơ, những làn da xanh tái do đói khát, bệnh tật. Mọi đều được tái tạo dưới nét vẽ chân thực, nhưng nhà thơ ko miêu tả bức chân dung của 1 vài người lính mà dựng lên bức chân dung của cả 1 tập thể, binh đoàn. “Ko mọc tóc” chứ ko buộc phải “tóc ko mọc được” – bí quyết nói lạ hóa chuyển từ thế bị động sang chủ động làm người đọc cảm giác đoàn binh đấy ko cần mọc tóc, biểu hiện chiếc bất cần, chiếc khẩu khí ngang tàn đầy chất lính. Có thể màu sắc lá ngụy trang khiến đoàn quân “xanh màu sắc lá” nhưng chính xác hơn, nó là màu sắc xanh của làn da – di chứng của những cơn sốt rét rừng, những đói khát, gian lao trên đường hành binh. Hiện thực đấy nào có ngăn được Quang Dũng tìm ra ra sức mạnh phi thường trên đồng đội của mình. Đấy là sự oai phong lẫm liệt của những chúa sơn lâm nơi rừng thiêng “dữ oai hùm”.
Ẩn sau dáng vẻ tiều tụy là sự kiêu hùng, mạnh mẽ. Chỉ mười 4 chữ thôi, Quang Dũng đã tạc vào lịch sử hình ảnh 1 đoàn quân phi thường, độc đáo. Người lính được khắc họa có “mộng” và “mơ”. Mộng của đánh giặc, mộng của công danh và mơ về Hà Nội “dáng Kiều thơm” – hình bóng nơi quê nhà, là vầng sáng lung linh trong kí ức, là tình cảm dạt dào trong trái tim người lính, giúp họ có thêm sức mạnh vượt qua gian lao phía trước mà vững tin “tiến về miền Tây”. Trái tim người lính nóng bỏng căm thù giặc tune cũng dịu mát đầy yêu thương. Đan cài có ngôn ngữ lãng mạn, hiện thực là ngôn ngữ cổ điển. Vẻ đẹp đấy cứ đậm dần lên trong nỗi nhớ của nhà thơ:
“Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống”.
Nó tô đậm chiếc phi thường cho câu thơ, có khác gì: “Nước bay thẳng xuống cha nghìn thước” của Lí Bạch. Điệp từ “ngàn thước” cùng nghệ thuật đối “ngàn thước lên” có “ngàn thước xuống” gợi ra 1 thế dựng đứng lên cao chót vót, bất ngờ đổ xuống thăm thẳm tạo ra 1 đường gấp khúc cheo leo. Câu thơ có nhịp 4/3 làm nó như bị gãy khiến đôi tạo cho người đọc cảm giác giống như đang chơi trò bập bênh đầy mạo hiểm. Thiên nhiên miền Tây đầy dữ dội, hiểm nguy. Chất cổ điển còn được biểu hiện rõ nét qua câu thơ:
“Rải rác biên cương mồ viễn xứ”.
Người lính Tây Tiến chiến đấu và ngã xuống, nằm lại nơi chiến trường. Những nấm mồ của những anh nằm rải rác dọc biên cương trên những nơi xa lạ, lạnh lẽo, cô đơn. Music Quang Dũng ko muốn tô đậm bi thương, khơi sâu khốc liệt mà chỉ nhằm phản ánh đúng sự thực 1 thời. Nhịp thơ 4/3 quen thuộc của thể thất ngôn và những từ Hán Việt “biên cương”, “mồ viễn xứ” tạo 1 ko khí cổ kính, trang trọng, xua bớt đi sự giá lạnh, thê lương. Câu thơ ko buộc phải là tiếng nói bi lụy mà là hình ảnh hy sinh cao quý của đoàn quân vệ quốc.
Bí quyết nói quen thuộc đời thường mang trong mình đậm phong bí quyết lính cho ta cảm xúc sắp gũi, thân quen:
“Anh bạn dãi dầu ko bước nữa”.
Hơn thế nữa là bí quyết mà nhà thơ dùng những địa danh siêu đáng chú ý: “Sài Khao”, “Mai Châu”, “Mường Lát”,…vừa tạo ấn tượng cụ thể, vừa gợi chiếc xa xôi, hiểm trở của địa hình miền núi Sơn Cước. Nói như Trần Lê Văn: “New đọc lên đã thấy mỏi gối, chồn chân”. Nó gợi chiếc bí hiểm, âm u đậm màu sắc xứ lạ phương xa. Thanh âm, thanh điệu của bài thơ như 1 bản hòa tấu nhiều cung bậc, nhiều cảm xúc. Những thanh trắc có lúc nối tiếp nhau chạy dài, lại có những lúc thanh bằng đứng lên ngự trị:
“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳmNhà ai Pha Luông mưa xa khơi”.
Dùng toàn thanh trắc, nhà thơ muốn nói cho được chiếc gập ghềnh, trúc trắc, chiếc dữ dội của thiên nhiên miền Tây. Câu thơ như bị cắt ra thành từng mảnh bé giúp người đọc hình dung tương đối thở nhọc nhằn, đứt quãng của người lính trên đường hành quân. Nhưng có thanh bằng, nhà thơ muốn mở ra 1 ko gian thanh bình, yên ả, gợi nên chiếc thơ của cảnh, vừa như 1 tương đối thở phào nhẹ nhõm của người lính lúc được giới hạn chân trên đường hành quân.
Quang Dũng cũng biểu hiện cảm xúc bằng những động từ mạnh như điểm nhấn ấn tượng cho bản nhạc của mình:
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
Gầm và khúc độc hành – chiếc tiếng vang rung rinh và ngự trị 1 vùng thiên nhiên trời đất sinh ra từ những mất mát câm lặng của con người đang dội về tâm khảm của những người đang sống. Đồng đội ngã xuống, ko chỉ có những anh mà núi rừng miền Tây cũng đang gào thét trong nỗi đau.
Ngôn ngữ của nhà thơ tạo ra những hình ảnh phong phú, được sáng tạo bằng nhiều bút pháp khác nhau tạo nên sắc thái thẩm mĩ đa dạng. Hình ảnh thiên nhiên hiện lên ko đơn giản : có lúc dữ dội hoang sơ, có lúc nên thơ lãng mạn. Nhưng chúng ko bài trừ nhau mà phối hợp, bổ sung cho nhau. Đặc biệt là hình ảnh :
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Nó gợi độ cao của núi đèo, cao tới mức chạm trời mây, nổi thành cồn, súng mũi ngửi trời. qua ấy, hình ảnh thơ nâng người chiến sĩ lên 1 tầm cao new, ẩn chứa trong ấy là tiếng cười hồn nhiên tinh nghịch của chàng trai trẻ xuất thân thành thị và niềm tự động hào của người thắng lợi. Đấy là thắng lợi bản lĩnh, ý chí kiên cường. Thì ra, bước chân của chàng trai Hà thành 1 thuở « Xếp bút nghiên theo việc binh đao » vẫn có thể đạp bằng đỉnh cao của ngọn núi Tây Bắc xa xôi trong tư thế khiến chủ :
Siêu đẹp hình anh lúc nắng chiềuBóng dài trên đỉnh dốc cheo leoNúi ko đè nổi vai vươn tớiLá ngụy trang reo có gió đèo
(Trích thơ Tố Hữu)
Sau hàng loạt những âm thanh dữ dội của bản hòa tấu, nhà thơ trở về có những kỉ niệm của con người và làng bản thân thương cùng những nốt trầm:
“Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơiNhớ ôi Tây Tiến cơm lên khóiMai Châu mùa em thơm nếp xôiSông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!”
Giọng thơ tha thiết nhờ có sự hài hòa của từ để gọi “ơi” và dấu “!” khiến hiện ra nỗi nhớ cồn cào da diết. Nỗi nhớ dường như ăm ắp dâng đầy làm nhà thơ ko thể kìm nén được, buộc phải thốt lên thành lời. Nghệ thuật điệp âm “ơi” (chơi vơi) gợi ra tiếng gọi tha thiết, vang xa, vọng vào vách núi, ko gian rồi dội ngược lại tâm khảm của nhân vật trữ tình. Nỗi nhớ “chơi vơi” đấy đã đi suốt bài thơ, trở nên ý tưởng chủ đạo của bài thơ. Có lẽ vì thế mà cuối khổ thơ thứ 1, nhà thơ nhắc lại “Nhớ ôi Tây Tiến”. Sau nỗi nhớ, kỉ niệm hiện ra. Sợi khói ấm áp giữa núi rừng hoang vu, ấy là chất thơ của đời sống chiến đấu khiến sao ko nhớ? “Mùa em” là mùa nào? Mùa lúa new Mai Châu, mùa nào ấy của riêng em hay mùa anh gặp em?…. Và mùi vị thơm kia là mùi vị thơm của Mai Châu hay hương thơm dịu ngọt đầy lãng mạn thi vị từ bàn tay cô gái Mai Châu – 1 dáng Kiều thơm của bản Mường mà những chàng trai Tây Tiến chẳng bao giờ quên được? Chữ “em” chẳng có gì new mà thay thế vào ấy bất cứ chữ nào khác thì câu thơ cũng mất hết linh hồn. Ko buộc phải “mùa em” vậy sẽ là mùa gì? Nói như Pautopxki, bí quyết nói lạ hóa của nhà thơ đã trả lại cho chữ “em” chiếc trinh bạch ban đầu.
Bằng những nghệ thuật điêu luyện, Quang Dũng dã biểu hiện nét tài hoa của mình trong việc lựa chọn và dùng ngôn từ. Xúc cảm của nhà thơ được nuôi dưỡng bằng ngôn ngữ mang trong mình vẻ đẹp hiếm có.
Vẻ đẹp ngôn ngữ thơ ca trong bài thơ Tây Tiến – Mẫu 4
Quang Dũng là 1 nghệ sĩ đa tài. Ông khiến thơ, vẽ tranh, soạn nhạc; những thành tựu thơ ca vẫn là tiêu biểu nhất. Trong số những thi sĩ hàng đầu của nền thơ chống Pháp, người ta nhớ tới Quang Dũng có 1 phong bí quyết thơ lãng mạn, hào hoa xung quanh dấu ấn cổ điển, đồng thời là tác giả đã khiến nên những tác phẩm để đời: Đôi mắt người Sơn Tây, Đường mưa chiều số 5, Tây Tiến. Tây Tiến là 1 trong những bài thơ hay nhất của đời thơ Quang Dũng, đồng thời được xem là thi phẩm xuất sắc của thơ ca viết về người lính chống Pháp. Bài thơ được viết vào 5 1948 trên Phù Lưu Chanh lúc ông đã xa đơn vị Tây Tiến 1 thời kì. Bên cạnh giá trị về nội dung tư tưởng, Tây Tiến còn đạt được những phẩm chất đặc sắc về mặt nghệ thuật, trở nên đỉnh cao trong hành trình của thơ tiên tiến Việt Nam.
Thơ ca là đôi cánh thiên thần bay trên những mảng màu sắc của hiện thực đời sống. Sở hữu Quang Dũng, điều ấy càng đúng, ít nhất là trên bài thơ Tây Tiến này. Có thể nói, sự thành công về mặt nghệ thuật của thi phẩm trước hết chính là sự hài hòa hài hòa giữa bút pháp hiện thực và bút pháp lãng mạn. Bút pháp hiện thực giúp người đọc thấy được ko gian núi rừng hùng vĩ, đời sống chiến đấu gian khổ và ác liệt mà người lính Tây Tiến buộc phải trải qua. Bút pháp lãng mạn tô đậm thêm chiếc phi thường, dữ dội cũng như sự mĩ lệ, nên thơ của bức tranh thiên nhiên rừng núi; đồng thời nhận ra vẻ đẹp bi tráng, sự lãng mạn, hào hoa của hình tượng người lính Tây Tiến trong cuộc trường chinh cứu nước vĩ đại.
Qua ngòi bút của Quang Dũng, thiên nhiên miền Tây có núi cao, vực sâu đầy gian khổ và nguy hiểm đã trở nên nỗi ám ảnh trong tâm hồn người đọc lúc tiếp cận có bài thơ Tây Tiến. Tuy nhiên, hiện thực khốc liệt đấy đã được bút pháp lãng mạn nhà thơ đẩy lên thành chiếc tuyệt đối, tuyệt mĩ. Núi cao sừng sững “ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống” chạm vào cả mây bay lúc mũi súng người lính “ngửi trời” nơi tầng ko heo hút. Đường dốc quanh co, khúc khuỷu lúc ngước nhìn lên; thăm thẳm vực sâu lúc nhìn xuống trong thế đối lập càng tô đậm hơn những vất vả, gian lao mà con người buộc phải vượt qua. Nhưng cũng trên chiếc nền của hiện thực đời sống chiến đấu, Quang Dũng đã dựng lên 1 thiên nhiên bằng những câu thơ tuyệt bút:
Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳmHeo hút cồn mây súng ngửi trờiNgàn thước lên cao, ngàn thước xuốngNhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Cha câu đầu là cảnh vật hùng vĩ có sự hài hòa hài hòa giữa bút pháp hiện thực và bút pháp lãng mạn; nhưng tới câu thơ “Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi” lại thuần khiết là âm điệu của tâm hồn, là cánh thơ bay có đôi cánh của ý tưởng lãng mạn. Cùng hưởng lại, người đọc nhận ra 1 hồn thơ Quang Dũng thực tài hoa, nó là tiếng vọng phát ra từ chính sự chiêm nghiệm cảm hiện thực, đồng thời được chưng đựng và xây nên từ ước mơ và niềm khát vọng vô cùng. Miêu tả cảnh vật mà dựng được ý chí, tư thế của con người, thấy được chiều kích ngang tầm vũ trụ của người lính Tây Tiến. Xưa Phạm Ngũ Lão dùng bút pháp lãng mạn phác họa chân dung người lính đời Trần “cầm ngang ngọn giáo giữ non sông đã mấy thu”, nay Quang Dũng đưa người lính Tây Tiến lên cao ngàn thước, giữa “heo hút cồn mây” mà chạm mũi súng vào khoảng ko xanh thẳm trong 1 khí thế uy nghi, lừng lẫy ngất trời.
Đâu chỉ tuyệt đối hóa chiếc hùng vĩ, dữ dội bằng bút pháp lãng mạn trong miêu tả thiên nhiên miền Tây tráng lệ, trong cảm quan của mình, Quang Dũng nhìn thiên nhiên bằng con mắt của 1 thi sĩ tài hoa và giàu cảm xúc. 1 loài hoa nở trong đêm tương đối sương, những mái nhà thấp thoáng trong làn mưa nhẹ và “hồn lau” trôi dạt nẻo bến bờ…, hầu hết trở nên 1 vùng ký ức nên thơ, êm dịu. Trường hợp đoạn thơ đầu thiên nhiên hùng vĩ, dữ dội và khắc nghiệt bao nhiêu, thì càng về sau lại trở nên hiền hòa, êm đềm và thơ mộng bấy nhiêu. Vẫn là thiên nhiên miền Tây ấy thôi, nhưng trong buổi chiều sương trên Châu Mộc, cảnh sông nước hiện ra thực đẹp và lãng mạn qua chiếc nhìn tinh tế và tài hoa của tác giả:
Người đi Châu Mộc chiều sương ấyCó thấy hồn lau nẻo bến bờCó nhớ dáng người trên độc mộcTrôi dòng nước lũ hoa đong đưa
Tại đây, bút pháp hiện thực giúp cho người đọc thấy được bức tranh thiên nhiên chiều sương thơ mộng trên 1 địa danh cụ thể là Châu Mộc, những hình ảnh “hồn lau” trôi dạt lại là chiếc ảo, chiếc huyền hồ của tâm cảm thi nhân qua hồi ức nhớ thương. Miền Tây Bắc nước ta, do điều kiện tự động nhiên, thác lũ là là hình ảnh có thực, nhưng “trôi dòng nước lũ hoa đong đưa” là vẻ đẹp được sinh thành từ bút pháp lãng mạn mà nhà thơ gợi ra. Nước lũ ào ào cuộn chảy, loài hoa mong manh trôi giữa dòng nước đấy nhưng chỉ thấy “đong đưa”, trôi nhẹ nhàng quả là sự kỳ diệu của tâm hồn. Có người bảo miêu tả như thế cho yêu thích có dáng người trên con thuyền độc mộc cũng siêu mảnh mai, duyên dáng. Dù sao đi nữa, nó cũng là thi ảnh bật ra giữa giây phút mộng mơ của cõi lòng nhớ nhung mãnh liệt. Vì vậy, nhìn tổng thể về mặt bút pháp miêu tả bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tây Tiến, ta có thể nhận biết có 1 sự đối lập trong sự hài hòa qua bí quyết nhìn, bí quyết cảm của thi nhân: vừa gân guốc, táo bạo tune lại siêu mềm mại, trữ tình. Đấy chính là nghệ thuật đối lập trong sự thống nhất của bút pháp hiện thực và bút pháp lãng mạn.
Sự hài hòa hài hòa giữa bút pháp hiện thực và bút pháp lãng mạn tiếp tục được nhà thơ Quang Dũng dùng siêu thành công lúc xây dựng hình tượng người lính Tây Tiến có tinh thần bi tráng và vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa. Có thể bảo rằng, trên đoạn thơ đầu, chân dung người lính Tây Tiến đã xuất hiện thấp thoáng qua nỗi nhớ của nhà thơ trên chiếc nền của bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, thơ mộng. Đấy là phút dãi dầu nắng mưa, gian lao và vất vả tới nỗi:
“Anh bạn dãi dầu ko bước nữaGục lên súng mũ xem nhẹ đời”.
Đấy là thời khắc của đêm liên hoan văn nghệ nơi bản làng xa xôi trong điệu khèn, tiếng hát, “hoa chúc” rực sáng nơi “doanh trại” lúc đoàn quân Tây Tiến giới hạn chân. Những người lính yêu đời, trẻ trung và lãng mạn hiện lên thực đẹp qua cảm giác ngỡ ngàng và đắm say:
“Doanh trại bừng lên hội đuốc hoaKìa em, xiêm áo tự động bao giờ”.
Đấy là cảnh vượt thác trên Châu Mộc trong 1 buổi chiều sương, xuôi dòng nước lũ “hoa đong đưa”. Tuy nhiên, buộc phải tới đoạn thơ thứ cha có những dòng thơ khắc họa chân dung người lính Tây Tiến, ta new thấy toàn bộ nhất, sinh động nhất hình tượng người lính qua sự hài hòa giữa bút pháp hiện thực và lãng mạn tài hoa của nhà thơ Quang Dũng:
Tây Tiến đoàn binh ko mọc tócQuân xanh màu sắc lá dữ oai hùmMắt trừng gửi mộng qua biên giớiĐêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
Trước hết, về hình dáng bên bên cạnh của người lính Tây Tiến, nhiều ngày nay cũng có ko ít tranh luận diễn ra. Có người bảo “hình ảnh đoàn binh ko mọc tóc” là do người lính tự động cạo trọc đầu để hành quân cho thuận tiện, nhưng cũng có ý kiến bảo là vì sốt rét rừng nên tóc rụng nhiều dẫn tới trọc đầu. Dù cho bí quyết hiểu nào thì câu thơ cũng khởi đầu từ 1 hiện thực gian khổ, vất vả mà đoàn quân Tây Tiến buộc phải trải qua, tất nhiên nguyên nhân sốt rét rụng tóc vẫn được nhiều người đồng tình hơn cả. Nhưng qua bí quyết miêu tả của nhà thơ, cả “đoàn binh ko mọc tóc” thì đã được bút pháp lãng mạn chắp cánh, thành ra siêu ấn tượng, khó quên. Đầu trọc cùng có chiếc dáng vẻ bên bên cạnh “quân xanh màu sắc lá dữ oai hùm” đã đẩy hình tượng lên 1 đỉnh điểm khác thường, khiến nổi bật chân dung người lính. “Quân xanh màu sắc lá” vừa miêu tả những cành lá ngụy trang trên bước đường hành quân, vừa gợi được nét vẽ xanh xao của thiếu thốn, ốm đau và sốt rét gây ra. Mọi điều đấy bắt nguồn từ 1 thực tế gian khổ và đầy vất vả mà người chiến sĩ Tây Tiến buộc phải trải qua trong cuộc đời chiến đấu. Điều thú vị là trên chiếc nền của hiện thực gian lao đấy, Quang Dũng đã nâng đỡ và chắp cánh bằng bút pháp lãng mạn, thành ra người lính Tây Tiến trở nên 1 đoàn binh anh hùng, lẫm liệt. “Xanh màu sắc lá” mà vẫn “dữ oai hùm” có 1 tư thế hiên ngang, bất khuất.
Ko chỉ giúp người đọc thấy được chân dung bên bên cạnh, nhà thơ Quang Dũng, có ngòi bút được chắp cánh bởi 1 nguồn ý tưởng lãng mạn, người lính Tây Tiến hiện lên qua nét vẽ tâm hồn thực độc đáo và hào hoa. Hình ảnh “mắt trừng gửi mộng qua biên giới” gợi được nỗi nhớ xa xăm, da diết tới quặn lòng. Có lẽ vì cảm thức được ko gian bí quyết xa dịu vợi, nên từng lần hướng về quê cũ, người lính buộc phải dõi chiếc nhìn thực xa, đăm đăm new mong thỏa được nỗi niềm thương nhớ. Bên này biên giới Việt – Lào, muốn mơ về Hà Nội để gặp được “dáng kiều thơm” của 1 thời kỷ niệm, người lính buộc phải thao thức bồn chồn, buộc phải lắng sâu biết bao nỗi niềm yêu tình ái. Chính bút pháp lãng mạn đã khiến cho những câu thơ trên đi vào bất tử, và hình tượng người lính Tây Tiến thấm đẫm vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa. Chính điều này mà 1 thời người ta đã phê phán Quang Dũng là tiểu tư sản, là mơ mộng viển vông, là “anh hùng nửa vời”. Nhưng quả thực, ví dụ người lính ko có những phút giây sống thực có lòng mình, bản thân nhà thơ ko “bay” lên bằng đôi cánh của tâm hồn mơ mộng, khiến sao có thể chịu được nỗi mất mát, tang thương trong phút giờ sinh tử:
Rải rác biên cương mồ viễn xứChiến trường đi chẳng tiếc đời xanhÁo bào thay thế chiếu anh về đấtSông Mã gầm lên khúc độc hành.
Đoạn thơ diễn tả 1 hiện thực mà bất kỳ cuộc chiến tranh nào cũng xảy ra, ấy là sự hello sinh quả cảm của người lính. Tại đây, Quang Dũng, bằng chính sự trải nghiệm của đời mình, ông đã thủ thỉ cùng người đọc về sự mất mát: “Rải rác biên cương mồ viễn xứ”. Câu thơ thuần tả và nhắc mà thấm sâu và trĩu nặng nỗi buồn. Những nấm mồ “viễn xứ” dù chỉ “rải rác” nhưng đã phản ánh được sự thực đau lòng. Bút pháp hiện thực ko cần dụng công vẫn đủ làm tâm hồn ta tê tái. Sao lại né giảm thiểu hiện thực? Quang Dũng ko khiến thế và cũng ko nỡ khiến thế! Có điều trên chiếc nền của hiện thực bi thương đấy, tác giả đã biết hài hòa có bút pháp lãng mạn để nâng cao vẻ đẹp hình tượng người lính anh hùng.
Sự hello sinh của người chiến sĩ Tây Tiến nhờ có thế ko còn gợi sự bi quan, ảm đạm mà ánh lên khát vọng hiến dâng, sống và chiến đấu trọn đời cho lí tưởng “chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”. Lãng mạn và bi tráng nhất là hình tượng dòng sông Mã “gầm lên khúc độc hành” như 1 niềm bi ai dữ dội và hoành tráng. Đấy là tiếng thét hờn căm, là nỗi đau bi tráng, là tiếng gọi gào của rừng núi tiễn những anh về có đất mẹ ngoan cường: “Áo bào thay thế chiếu anh về đất/ Sông Mã gầm lên khúc độc hành”. Dường như “khúc quân hành” của người lính đã hóa thân vào tiếng “gầm thét” của dòng sông Mã bất tử và trường tồn mãi có muôn đời. Quả vậy, có thể xem những câu trên trong bài Tây Tiến là minh họa sinh động nhất cho đặc thù của khuynh hướng sử thi và ý tưởng lãng mạn tiêu biểu của thơ Việt Nam từ 1945 – 1975.
Bài thơ Tây Tiến, nhìn nhận trên bình diện bút pháp nghệ thuật, là 1 thành công lớn của nhà thơ Quang Dũng. Trong giai đoạn đầu của nền thơ bí quyết mạng cũng như trong cuộc kháng chiến chống Mỹ sau này, bút pháp hiện thực vẫn chi phối gần như những sáng tác. Đồng chí của Chính Hữu, Nhớ của Hồng Nguyên… viết về người lính thời kỳ chống Pháp, từ xuất sắc chiến đấu tới khát vọng hiến dâng vẫn ko khác gì người lính Tây Tiến. Nhưng buộc phải tới Quang Dũng, người đọc new thấy được vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa của người lính được tung tẩy dưới ngòi bút của thi nhân lãng mạn bậc thầy. 1 bữa cơm nếp trên quê em Mai Châu sao mà nên thơ tới thế:
“Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khóiMai Châu mùa em thơm nếp xôi”.
1 đêm văn nghệ ấm áp tình quân dân hồn nhiên, tươi tắn trong điệu khèn và khúc hát đắm say:
“Khèn lên man điệu nàng e ấpNhạc về Viên Chăn xây hồn thơ”.
1 cuộc vượt thác trong buổi chiều sương trên Châu Mộc tình tứ và nên thơ:
“Có nhớ dáng người trên độc mộcTrôi dòng nước lũ hoa đong đưa”.
Có lẽ, chính trên chiếc nền của cảm xúc “nhớ chơi vơi” về cảnh vật và con người miền Tây 1 trời kỷ niệm đã chi phối bút pháp và ý tưởng sáng tạo của Quang Dũng, giúp cho điệu hồn ông có được những câu thơ tài hoa và vi diệu tới ko ngờ.
Kế bên thành công về mặt bút pháp, giọng điệu nghệ thuật cũng phản ánh vẻ đẹp riêng của bài thơ Tây Tiến. Chúng ta đều biết, tác phẩm văn học như là 1 “kết cấu những giọng điệu”. Sở hữu tác phẩm thơ, chính giọng điệu lại càng định hướng cho người đọc tiếp cận nội dung tư tưởng. Nắm trúng giọng điệu thơ, tức là ta đã tìm ra chìa khóa để mở cánh cửa tâm hồn bước vào thi phẩm. Bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng chỉ có 34 câu thơ, được chia thành 4 đoạn, nhưng lại giàu sắc thái giọng điệu trên chiếc nền chính là giọng điệu nhớ thương tha thiết, bồi hồi về ko gian núi rừng miền Tây hùng vĩ, thơ mộng và cuộc hành quân của binh đoàn Tây Tiến.
2 câu thơ đầu mở ra 1 giọng điệu, ấy là nỗi tha thiết, bồi hồi qua nỗi nhớ của chủ thể trữ tình tác giả:
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
2 từ “xa rồi” chùng xuống trong nỗi mất mát, hụt hẫng. Thán từ “ơi!” có dấu chấm cảm (!) dội vào lòng người 1 nỗi nhớ thương tha thiết. Cụm từ “nhớ chơi vơi” như cụ thể hóa, định dạng cho nỗi nhớ nhưng vốn dĩ vô hình. Từ “chơi vơi” có thanh âm ngân dài như nỗi hoài vọng, xót xa ko dứt. Quả thế, chính hầu hết những kỹ thuật thơ đấy đã góp phần tạo nên 1 giọng điệu chung đi xuyên suốt bài thơ. Từ giọng điệu thiết tha, bồi hồi lan tỏa từ đầu tác phẩm, tùy thuộc} vào từng hoàn cảnh cụ thể mà Quang Dũng có 1 giọng điệu riêng yêu thích. Vì vậy có thể bảo rằng, Tây Tiến là bài thơ đa sắc thái về giọng điệu nhưng vẫn thuộc diện 1 điệu tình chung của cảm xúc nhớ thương.
Nỗi nhớ trước tiên là khuôn cảnh núi rừng miền Tây và hình ảnh người lính Tây Tiến hành quân trên chiếc nền của ko gian hùng vĩ, dữ dội và nên thơ đấy. Cảm xúc tự động nhiên dào dạt, nhà thơ ko kìm nén được lòng mình, những câu thơ vào bài ngân nga 1 niềm tưởng vọng. Biết là ko thể quay ngược về kỷ niệm nên giọng thơ càng tha thiết tới nghẹn ngào. Tây Tiến “xa rồi”, hầu hết chỉ còn trong hoài vọng, nên từng ngọn núi, đèo cao, vực sâu, thác dữ… được nhà thơ miêu tả như có linh hồn và thổn thức tới khắc khoải. Làn sương dày đặc như chôn lấp cả đoàn quân mỏi mệt trên Sài Khao hiện về trong ký ức rưng rưng: “Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi”. Cánh hoa mỏng manh hé nở trong đêm tương đối sương trên Mường Lát vẫn dường giống như đang lan tỏa chút lạnh vào hồn người thương nhớ: “Mường Lát hoa về trong đêm tương đối”. m “ơi” vẫn ngân dài ám ảnh tới da diết, ngay cả phút hành quân gian khổ nhất của người lính Tây Tiến:
“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳmHeo hút cồn mây súng ngửi trờiNgàn thước lên cao ngàn thước xuốngNhà ai Pha Luông mưa xa khơi”.
Quả vậy, trong đoạn thơ đầu, giọng điệu bồi hồi, tha thiết như 1 dòng suối mát lành phả vào tâm hồn tác giả, tự động nó đựng lên thành tiếng, thành lời để khắc họa 1 bức tranh thiên nhiên miền Tây hoang vu, hùng vĩ và cũng ko kém phần thơ mộng, trữ tình. Giọng điều đấy càng da diết hơn trên cuối đoạn lúc nhà thơ nhớ về 1 khuôn cảnh thanh bình, ấm áp tình quân dân giữa mùa nếp xôi trên Mai Châu quê em xinh đẹp:
“Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khóiMai Châu mùa em thơm nếp xôi”.
Vẫn trên chiếc nền của cảm xúc hoài niệm qua giọng thơ bồi hồi, tha thiết, nhưng tới đoạn thơ thứ 2 lúc nhà thơ nhớ về 1 đêm văn nghệ lãng mạn và hào hoa trên nước bạn Lào, giọng điệu trở nên vui tươi, hồn nhiên hẳn lên. Chập chùng tiếng nhạc, điệu khèn trong ánh lửa hồng rực sáng của “hoa chúc”, những nàng thiếu nữ tròn trăng yểu điệu, e ấp múa hát đam mê làm cho người lính như trôi vào cõi thần tiên huyền nhiệm. Hào hứng và lãng mạn, âm điệu câu thơ bay vút giữa lòng người ấm nồng tình quân dân cá nước. Quang Dũng cũng như phần lớn người lính Tây Tiến vốn xuất thân nơi chốn phồn hoa, tuổi trẻ nhiều ước mơ, hoài bão, vượt qua bao nhiêu hiểm trở, thác ghềnh new có được 1 đêm liên hoan văn nghệ vui tươi, hào hứng. Vì thế, hầu hết chan hòa trong nhau, sum vầy và mê đắm. Những câu thơ vũ điệu sắc màu sắc hòa trong nhịp điệu của tiếng nhạc lòng đựng lên thành ra có cảm tưởng như muôn ngàn âm thanh trên khắp trần gian bay về hạ giới, đậu xuống giữa lòng Viên Chăng “xây hồn thơ”. Chất lãng mạn, hào hoa trong ý tưởng nội dung hòa điệu có giọng thơ mang trong mình lại cho người đọc biết bao nỗi niềm cảm xúc khó quên, ngân nga điệu lòng đồng cảm của nhà thơ Quang Dũng.
Trong dòng cảm xúc nghẹn trào thương nhớ về đoàn quân Tây Tiến, niềm vui sum vầy trong đêm liên hoan văn nghệ đã mang trong mình lại 1 giọng điệu hồn nhiên, tươi trẻ; nhưng lúc hồi ức về cảnh sông nước miền Tây qua cuộc phân li “người đi Châu Mộc chiều sương đấy”, Quang Dũng lại khéo tạo ra 1 chất giọng bâng khuâng, man mác nỗi niềm, dù cả 2 khổ thơ này đều thuộc diện cùng nội dung ý tưởng hoài niệm, 1 vương vấn của tấc lòng nhớ nhung tha thiết. Sự đa dạng về giọng thơ đã tạo nên tính hấp dẫn và lôi cuốn người đọc. Vì vậy, tìm ra được chất giọng chính là góp phần giải mã nội dung tư tưởng thơ, cảm được điệu hồn và ý tưởng mà nhà thơ hướng tới. Hội ngộ rồi chia li, giờ đây đã thực sự xa đoàn quân Tây Tiến, qua hồi ức của mình, khiến sao tác giả ko rưng rưng nỗi “nhớ chơi vơi” về cảnh sông nước miền Tây mênh mang trong mình, xao xuyến:
“Người đi Châu Mộc chiều sương ấyCó thấy hồn lau nẻo bến bờCó nhớ dáng người trên độc mộcTrôi dòng nước lũ hoa đong đưa”.
Những câu thơ cứ luyến láy vào nhau trong bí quyết hiệp vần “đấy – thấy”; cấu trúc trùng điệp của phép lặp cú pháp: “Có thấy hồn lau…”, “Có thấy dáng người…” càng tạo thêm nỗi buồn man mác của 1 chuyến đi xa. Ôi Châu Mộc! Ôi chiều sương! Ôi dáng người trên độc mộc!… Mọi cứ nhạt nhòa trong sương khói, càng tìm tìm, khao khát, nhớ nhung càng bâng khuâng và man mác 1 nỗi buồn của hồn thơ đa cảm.
Tây Tiến, như chúng ta biết, là bài thơ hay 1 bí quyết trọn vẹn, ko có câu thơ non lép. Tuy nhiên, đoạn thơ để lại ấn tượng sâu đậm nhất là đoạn khắc họa chân dung người lính Tây Tiến. Từ dáng vẻ bên bên cạnh tới tâm hồn, khát vọng hiến dâng cũng như sự hello sinh anh dũng, hầu hết đều hiện lên 1 vẻ đẹp bi tráng. Bên cạnh nội dung thơ, giọng điệu nghệ thuật của đoạn thơ này có 1 giá trị hết sức độc đáo, gợi ra trong lòng người đọc 1 cảm xúc lớn lao, khó phai mờ trong tâm trí. Chính giọng điệu bi hùng, trang trọng đã tô điểm thêm bức chân dung người lính Tây Tiến.
“Tây Tiến đoàn binh ko mọc tócQuân xanh màu sắc lá dữ oai hùm”
2 câu thơ trên là 2 câu thơ khẳng định hình dáng kỳ lạ từ hiện thực gian khổ của cuộc trường chinh cứu nước mà người lính trải qua. Có điều bí quyết viết, bí quyết miêu tả chân dung trên đây thực khác thường. Chất giọng hùng hồn vang lên đã xua tan đi dáng vẻ xanh xao, bệnh tật. Đặc biệt, qua hình ảnh những nấm mồ “rải rác biên cương” mà những người lính xa xứ nằm lại đã gợi lên trong trái tim người đọc bao nỗi buồn thương về sự mất mát, hello sinh, là tiếng kêu xót xa, đứt ruột. Có điều, nhờ có bí quyết nói trang trọng qua giọng điệu và việc dùng những từ ngữ Hán Việt đúng lúc đúng chỗ: “biên cương”, “viễn xứ”, “chiến trường”, “độc hành”… đã nâng hình tượng người lính Tây Tiến lên thành vẻ đẹp bi tráng, hào hùng. Cùng có cái “áo bào” tiễn đưa những anh vào lòng đất mẹ, Quang Dũng cũng đã đắp “nấm mộ ngôn từ” 1 bí quyết trang trọng nhất, thiêng liêng nhất có hầu hết sự cung kính của mình để bất tử hóa hình tượng người lính Tây Tiến.
Khúc “độc hành” của dòng sông Mã “gầm thét” qua núi đồi, lũng sâu lúc những anh nằm lại đã trở nên giọng điệu bi thiết, hùng tráng đầy uất ức hờn căm mãi mãi đi vào bất tử. Sông Mã trở nên dòng sông oai linh âm vang lời nguyền cứu nước, quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh. Lời nguyền đấy sang sảng như lời Hịch cứu nước của Người trong “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”. Vì vậy, có thể xem giọng điệu bi hùng, trang trọng là âm hưởng chủ đạo của đoạn thơ này, nhờ có ấy góp phần khắc họa sâu sắc hơn hình tượng người lính Tây Tiến hào hùng như ca khúc “Đoàn vệ quốc quân” hùng tráng 1 thời của Phan Huỳnh Điểu: “Đoàn vệ quốc quân 1 lần ra đi/ Nào có sá chi đâu ngày trở về/ Ra đi, ra đi bảo tồn sông núi/ Ra đi, ra đi thà chết chớ lui”.
Kết thúc bài thơ Tây Tiến là giọng điệu tin yêu, da diết trong lời ước hẹn trở về. 4 câu thơ kết bài khép lại mà mở ra mênh mang trong mình muôn ngàn khát vọng. Ko hẹn ước trong cuộc chia phôi của đường xa vạn dặm, tune trái tim những chàng trai “chưa trắng nợ anh hùng” vẫn ko nguôi nỗi nhớ về Tây Tiến. Chính chất giọng tin yêu 1 bí quyết trầm lắng là lời nguyền son sắt và thủy chung siêu mực của người lính Tây Tiến anh hùng. Tây Tiến nhờ có thế trở nên thi phẩm đẹp về tư tưởng, giàu giá trị nghệ thuật, trong ấy giọng điệu đóng 1 vai trò ko bé.
Bên cạnh sự đa sắc thái về giọng điệu, thiên tài dùng ngôn ngữ của tác giả đã đưa Tây Tiến vượt lên để trở nên 1 đỉnh cao chói lọi, ngời sáng trên thi đàn dân tộc. Tây Tiến ra đời trong cuộc kháng chiến chống Pháp và nền thơ bí quyết mạng Việt Nam hãy còn non trẻ, sống bằng vẻ đẹp của ngôn ngữ thơ, tác phẩm hội tụ siêu nhiều chi tiết đan xen nhau thông qua bút pháp, giọng điệu và những đặc điểm nghệ thuật khác nên khó thể tách bạch từng chi tiết bé để xem xét, đánh giá. Tại đây, chỉ phân tách 2 phương diện nghệ thuật tiêu biểu là ngôn ngữ đậm chất hội họa và nhạc tính của bài thơ.
Chúng ta đều biết, 1 tác phẩm văn học bao giờ cũng lấy ngôn ngữ khiến chất liệu, phương tiện để chuyển tải tư tưởng, cảm xúc. Vì vậy, ngôn ngữ trở nên chi tiết thứ 1 vô cùng quan yếu để đánh giá sự thành công tác phẩm ấy. Sở hữu thơ ca, trong điều kiện hàm súc của “ý tại ngôn ngoại” (ý trên bên cạnh lời), ngôn ngữ lại càng mang trong mình nét đặc thù hơn nữa, trở nên kiểu ngôn ngữ nghệ thuật “cao cấp” mà trên ấy từng âm, từng chữ ngân vang như chuông vàng khánh ngọc, “đúc thành huân chương” (Pautopxki), cô đọng và sáng lên óng ánh khác thường so có ngôn ngữ đời sống hằng ngày.
Vẻ đẹp ngôn ngữ thơ ca trong bài thơ Tây Tiến – Mẫu 5
Trong “Nghĩ về nghề viết”, Chế Lan Viên nói:
“Hình thức cũng là vũ khíSắc đẹp câu thơ cũng buộc phải đấu tranh cho chân lí”
Chính vì vậy mà lúc viết nên 1 tác phẩm, tác giả vẫn thường để tâm tới hình thức thơ để khiến cho bài ca của mình thêm đẹp và đặc sắc. Thấu hiểu điều ấy, nhà thơ Quang Dũng đã dùng thiên tài của mình để mài giũa từng câu chữ trong “Tây Tiến”, để vẻ đẹp ngôn ngữ thơ góp phần khiến nên sự thành công trong tác phẩm và để lại trong lòng người đọc bao ấn tượng.
Có người từng ví hình thức của 1 tác phẩm như sắc đẹp của người con gái, ko buộc phải là chi tiết quyết định nhưng là chi tiết trước tiên gây thiện cảm, gợi chú ý, khiến quen để khiến thân, gợi mối trăm 5 bền chặt. Hình thức thơ, điển hình là ngôn ngữ thơ có tính thẩm mĩ biểu hiện thiên tài của tác giả, là chi tiết tạo nên phong bí quyết. Cho nên có bài thơ “Tây Tiến”, ngôn ngữ thơ ấn tượng đã khiến nên sức hút cho bài thơ, làm người đọc muốn trông nhìn và thưởng thức, đồng thời khiến nổi bật thiên tài của nhà thơ chiến sĩ. Có lẽ nét nổi bật nhất trong nghệ thuật ngôn từ trên đây là bí quyết dùng từ láy – 1 thủ pháp nghệ thuật đậm đà tính dân tộc: “Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”
2 câu thơ là lời biểu đạt của nỗi nhớ, nhưng ví dụ nỗi nhớ đấy chỉ được biểu hiện bằng từ “nhớ nhung” thì thực tầm thường và chưa đủ. Chỉ bằng từ láy “chơi vơi” có vần “ơi” có độ mở lớn làm nỗi nhớ bị kéo dài ra vô hạn.Trạng thái lơ lửng, bồng bềnh của nỗi nhớ cùng hưởng có cảm xúc nồng nàn trong tâm trí đã tạo nên 1 nỗi nhớ “chơi vơi” có 1 ko 2 trên thi đàn. Đấy là nỗi nhớ ăm ắp, mơ hồ, khỏa lấp cả ko gian và thời kì, làm tâm hồn người chiến sĩ cũng bồng bềnh và nương theo nỗi nhớ. Có lẽ cung bậc đấy trong nỗi nhớ của Quang Dũng đã gặp gỡ có nỗi tương tư của Xuân Diệu:“Sương nương theo trăng ngừng lưng trời
Tương tư nâng lòng lên chơi vơi”(Tương tư chiều)
Như vậy là chỉ có từ láy “chơi vơi”, nỗi nhớ của Quang Dũng đã ngân lên có cung bậc thực khác lạ, ko giống nỗi nhớ của người con gái trong “Khăn thương nhớ ai”, cũng ko giống có nỗi nhớ tha thiết của Tố Hữu trong “Việt Bắc”. Đấy là 1 nỗi nhớ vừa man mác, mơ hồ vừa xuyến xao, bao trùm cả núi rừng Việt Bắc, xuyên qua bức mây mù Pha Luông, đọng lại trong tâm trí người lính.
Nỗi nhớ ấy mang trong mình người chiến sĩ kí ức về 1 thời hành quân gian khổ:“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
“Heo hút cồn mây súng ngửi trời”
Từ láy “khúc khuỷu, thăm thẳm” đã khắc tạc con đường cheo leo, hiểm trở, đầy thử thách của cuộc hành quân. Những từ láy làm giọng thơ trở nên gân guốc, điệu thơ mệt nhọc siêu hợp có việc diễn tả sự hùng vĩ của thiên nhiên cũng như sự khắc nghiệt của những cung đường Tây Bắc. Nhờ có chúng mà nỗi khó khăn, gian nan của người lính được ngụ ý 1 bí quyết sâu sắc, khiến nổi bật ý chí chiến đấu anh hùng cả người lính. Ko gian núi rừng miền Tây còn được đặc tả qua từ láy “heo hút”, gợi 1 ko gian xa xôi, vắng vẻ, quạnh hiu và lạnh lẽo. Trường hợp như con dốc đi lên cực kì hiểm trở và gập ghềnh, thì ko khí trên ấy lại mang trong mình dáng vẻ âm u, hẻo lánh của địa đầu tổ quốc. Mây ko còn là áng phiêu du mộng mơ mà càng khiến cho ko gian trở nên mờ mịt, nổi bật nét đặc thù của vùng cửa ải xa xôi: “Mặt đất mây đùn cửa ải xa.” Chỉ có vài từ láy giàu sức gợi hình và gợi cảm, Quang Dũng đã đặc tả ko gian thiên nhiên nơi núi rừng miền Tây vừa hùng vĩ, ảo huyền vừa gian nan, đầy thử thách. Chúng như thách thức tinh thần những người lính trẻ trong cuộc trường chinh vạn dặm. Thế nhưng thiên nhiên dẫu có dữ dội vẫn biết bí quyết khiến duyên theo vẻ đẹp nên thơ nơi núi sâu rừng thẳm: “Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa”. Buộc phải là “đong đưa” chứ ko buộc phải “đung đưa” – bởi “đung đưa” chỉ gợi hình còn “đong đưa” còn gợi cảm. Những bông hoa rừng la đà theo gió, khiến duyên cùng nước, những đóa hoa đã sống trọn kiếp mình khiến duyên khiến dáng có dòng nước hay chính là sự tình tứ, đa tình của những người trẻ? Từ láy giàu chất gợi cảm ấy như khơi sâu vào vẻ đẹp tâm hồn của người lính: hành trình hành quân ra trận ko chỉ có gian nan, ấy còn là nơi người lính bày tỏ nét đa tình và hào hoa của mình qua từng điệu nhạc, từng lời ca tiếng hát, từng nhành hoa bé mà duyên dáng và phong tình. Những từ láy làm giọng thơ trở nên uyển chuyển, giàu chất thơ, làm bài thơ như 1 khúc hát, khúc ca của tuổi trẻ, khúc hát của người lính 5 xưa.
Ngôn ngữ thơ Quang Dũng ko chỉ giàu chất tạo hình, ko chỉ gợi cảm mà còn là sự sáng tạo độc đáo của riêng nhà văn. Đấy là lúc ta tìm ra trong bài thơ có dùng những cụm từ siêu new lạ: “súng ngửi trời” – 1 góc nhìn siêu lính, siêu lạc quan của họ mà ta đã từng bắt gặp trong thơ Hồng Nguyên: “Có nắng chiều đột kích mấy hàng cau”. Bằng cảm nhận siêu thơ của 1 người trẻ, người lính thấy đầu mũi súng như chạm tới trời cao, họ giống như đang được đứng trên đỉnh đầu tổ quốc để bảo vệ và canh giữ đất trời. Ngay lúc nói tới sự hello sinh, Quang Dũng cũng dùng những cụm từ siêu new lạ: “ko mọc tóc”, “xem nhẹ đời”, “quân xanh màu sắc lá dữ oai hùm”. Nét đẹp trong tâm hồn người lính trẻ ko chỉ có vẻ hào hoa phong tình của những cậu thanh niên new lớn, ấy còn là phong thái và cốt bí quyết của 1 anh bộ đội cụ Hồ ko màng gian khó, ko ngại hello sinh để xông pha ra chiến trường. Cho nên dẫu có buộc phải hứng chịu những trận sốt rét rừng tới vàng da rụng tóc, buộc phải đắp cho mình 1 manh chiếu để đi về có đất, họ vẫn ngang tàng và ngạo nghễ trước sự hello sinh. Bí quyết nói độc đáo biến họ trở nên những dũng sĩ, anh hùng trong thời chiến, sánh ngang có Đăm Săn, Xinh Nhã trong sử thi cổ đại, để họ viết nên 1 áng thiên hùng ca anh hùng.
Để tạo vẻ trang trọng cho sự hello sinh của những người con bước ra từ cuộc chiến, nhà thơ đã vô cùng tinh tế lúc dùng 1 loạt những từ Hán Việt: “biên cương, viễn xứ, chiến trường, áo bào”:“Rải rác biên cương mồ viễn xứ
“Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanhÁo bào thay thế chiếu anh về đấtSông Mã gầm lên khúc độc hành”
Những từ Hán Việt được dùng trong đoạn thơ ko biến đoạn thơ trẻ nên khó hiểu mà ngược lại, khiến nâng cao thêm ko khí trang trọng, vẻ đẹp thiêng liêng, giọng trầm hùng bi tráng cho sự hello sinh của người lính, biến những nấm mộ vô danh thành mộ chí vĩnh hằng. Bí quyết nói mĩ lệ ấy đã biến sự hello sinh trở nên 1 khúc ca bi tráng, thành ra đằng sau người lính lại thấp thoáng những chiến tướng “Ra đi ko vương thê nhi”, chẳng hẹn ngày về. Họ là những con người đẹp nhất của thế kỉ XX, là người đã viết nên lịch sử cho cả 1 thời đại hào hùng.
Như vậy, người ta thường nói thành công của thơ ca phụ thuộc phần nhiều vào khả năng biểu đạt ngôn ngữ. Sở hữu bí quyết dùng ngôn ngữ độc đáo và siêu đặc sắc, nhà thơ Quang Dũng đã thổi hồn vào từng câu chữ, biến bài thơ thành nghệ thuật ngôn từ. Đằng sau những lời thơ ấy là thiên tài nghệ thuật của nhà thơ cũng như dùng công trong hành trình sáng tạo nghệ thuật. Xét cho cùng, thơ hay buộc phải là thơ giàu tình cảm, nhưng để biểu đạt tình cảm thì cần tới ngôn ngữ thơ đặc sắc. Quang Dũng đã khiến tròn trách nhiệm của thơ ca, biến bài thơ trở nên 1 khúc tráng ca về binh đoàn Tây Tiến.
Chiến tranh đã lùi xa nhưng những âm vang của thời đại vẫn hiện lên trong những lời thơ đặc sắc. Bằng nghệ thuật ngôn từ độc đáo, thi sĩ Quang Dũng đã in dấu ấn vào thời kì, vào lòng người 1 áng thơ bất hủ, khiến nên thiên anh hùng ca của 1 thời đại anh hùng.
Vẻ đẹp ngôn ngữ thơ ca trong bài thơ Tây Tiến – Mẫu 6
Giả Đảo thời Đường đã từng chiêm nghiệm:
“Nhị cú tam niên đắcNhất ngâm tune lệ lưu”
(2 câu khiến mất cha nămMột ngâm, lã chã 2 hàng lệ rơi)
Làm cho được những câu thơ vừa ý mình chưa bao giờ là đơn giản có 1 nhà thơ, vừa ý người đọc lại càng là chuyện khó khăn. Đấy thế mà, vẫn có những bài thơ tuyệt bút có thể làm “kinh nhân”, xao xuyến mãi ko thôi. Sở hữu vẻ đẹp ngôn ngữ, “Tây Tiến” là 1 bài thơ như thế.
Người ta thường nói: Thơ ca bắt rễ nơi lòng người nhưng nở hoa nơi từ ngữ. “Ngôn ngữ là chi tiết thứ 1 của văn học” (M.Gorki) để người đọc có thể tiếp cận và sống cùng có tác phẩm. Bởi vậy, việc sáng tạo ngôn từ để khiến nên 1 tác phẩm hay, chưa bao giờ là chuyện đơn giản cả. “Nhà thơ là người phu chữ” (Lê Đạt) để cần cù học tập ngôn ngữ của “người trồng dâu, trồng khoai”, để cần cù gạn lọc, “chế tạo và sáng tạo” ra ngôn ngữ của mình. Những chữ đấy là đẹp cho tác phẩm, hấp dẫn người đọc và là bí quyết để nhà thơ khẳng định thiên tài của mình. Vẻ đẹp ngôn ngữ của “Tây Tiến” đã khiến được những điều đấy.
Đối có Quang Dũng, Tây Tiến vừa là 1 miền nhớ, vừa là 1 miền thương. Ra đời lúc tác giả đã trở về làng Phù Lưu Chanh, “Tây Tiến” là câu từ của nỗi nhớ, là kỉ niệm cùng anh em chiến sĩ nơi núi rừng miền Tây, chất chứa bao tình cảm của tác giả có những tháng ngày dài cùng nhau chiến đấu. Cho nên bài thơ viết 5 1947 chính là siêu phẩm của nỗi nhớ, thấm đẫm cảm xúc của nhà thơ chiến sĩ, là lời ca ngợi vẻ đẹp vừa hào hùng vừa hào hoa của người lính, chiếc chất lãng mạn của những thanh niên trai trẻ vừa đi khỏi ghế nhà trường đã anh dung xung phong đi chiến đấu. Đối có hình tượng trữ tình đấy, ngôn ngữ bài thơ cũng mang trong mình hào hùng, độc đáo và nét hào hoa, cổ điển riêng.
“Tây Tiến” là bài thơ thuộc diện văn học thời kì kháng chiến – của những “vần thơ lửa chảy” nên ngôn ngữ thơ là ngôn ngữ của sự hào hùng, thanh âm của sự hùng tráng và mang trong mình đậm ý tưởng sử thi. Nhưng, ngay cả trong nét sử thi đấy cũng là sự hào hùng, hùng tráng siêu độc đáo. Hãy lắng nghe khúc tráng ca đầy dũng mãnh của thiên nhiên núi rừng Tây Tiến:“Chiều chiều oai linh thác gầm thét
“Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”.
“Thác gầm thét, cọp trêu người” là những hình ảnh nhân hóa khiến nâng cao thêm sự hoang sơ, dữ dội, bí hiểm của núi rừng Tây Bắc. “Chiều chiều, đêm đêm” là những trạng ngữ chỉ thời kì lặp lại miên viễn, vĩnh hằng càng khiến cho câu thơ trùng xuống, tạo ko khí trầm hùng. Sức mạnh của thiên nhiên ngự trị nơi đây ko buộc phải chỉ có 1 chiều, 1 đêm mà đã là “chiều chiều, đêm đêm”.
Đứng trước ngàn gian khó, gian nan, những câu thơ vẫn rắn rỏi và tếu táo, đậm chất lính:“Tây Tiến đoàn binh ko mọc tóc
“Quân xanh màu sắc lá dữ oai hùmMắt trừng gửi mộng qua biên giới…”
2 câu thơ đầu của Quang Dũng vang lên có bí quyết nói khẩu khí quen thuộc. Sự thực hiện lên 1 bí quyết thẳng băng như nó vốn có bằng “ngôn ngữ lính” nên hóa bất ngờ, và vì bất ngờ nên vẻ trần trụi của hiện thực được cảm nhận khác đi. Câu thơ ko gợi ý nghĩ bi đát, mặc dầu ai cũng hiểu sự “ko mọc tóc” và làn da “xanh màu sắc lá” chính là hậu quả của sốt rét. Bởi câu thơ của Quang Dũng từng lúc vừa chạm tới địa hạt của hiện thực lại được nâng lên bằng đôi cánh lãng mạn. Cụm từ “ko mọc tóc” khiến cho câu thơ rắn rỏi, gân guốc; câu thơ ngang tàng; con người hiện lên có tâm thế chủ động, tư thế hiên ngang ngạo nghễ. Biện pháp ẩn dụ hài hòa phóng đại “dữ oai hùm” làm chủ biểu hiện lên uy nghi, đường bệ như chúa sơn lâm, làm ốm mà ko yếu – dáng vóc của những tráng sĩ chinh phu.
Đặc biệt là giọng thơ trầm hùng, bi mà ko lụy để tạo nên chiếc bi tráng:“Rải rác biên cương mồ viễn xứ
“Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanhÁo bào thay thế chiếu anh về đấtSông Mã gầm lên khúc độc hành”
Câu thơ dùng hệ thống những từ Hán Việt: “biên cương” “viễn xứ”, “chiến trường”, “áo bào”, “độc hành” khiến cho ko khí trở nên trang giọng, lời thơ trầm lắng, giọng thơ trầm hùng, bi tráng. Lại 1 bí quyết nói chủ động: “chẳng tiếc đời xanh” khẳng định khí thế ngang tàng của những bậc nam nhi coi chiếc chết nhẹ tựa hồng mao. Hình ảnh “áo bào” gợi về bóng dáng những Kinh Kha bên bờ sông Dịch: “Tráng sĩ nhất khứ hề bất phục hoàn” cùng biện pháp nói giảm nói giảm thiểu càng khiến cho người lính hiện lên cao đẹp. Dòng chết đối có họ, đơn giản chỉ là sự trở về lúc mình đã sống và chiến đấu hết mình trong 1 tâm thế ung dung, nhẹ nhàng. Trước đây, lúc nhắc tới những câu thơ này của Quang Dũng, người ta thường thấy trên ấy những diển tả tiêu cực của “mộng rớt”, “buồn rớt” hay “yêng hùng tư sản”. Dòng khẩu khí của nhà thơ, của những anh bộ đội Tây Tiến đấy, thực ra, vô cùng đáng trọng. Nó là diển tả quyết tâm của những con ý trung nhân giống nòi, sẵn sàng đổ máu hello sinh vì những lẽ sống lớn lao. Họ ko buộc phải nạn nhân, những con phải chăng đen vô danh vô nghĩa trên bàn cờ trận mạc mà là những “chủ thể đầy ý thức của lịch sử”, biết sống đẹp từng giây phút, biết ước mơ, hello vọng và lúc cần thì sẵn sàng hiến dâng. Những câu thơ của Quang Dũng thực sự ngang tầm vóc có những chiến sĩ đã bỏ mình vì nghĩa lớn. Sự ra đi của họ lại được đựng lên thành khúc “độc hành” của sông Mã đầy uy nghiêm và trang trọng. Tầm vóc con người đã sánh ngang tầm vũ trụ.
Cùng có vẻ đẹp trầm hùng, tráng ca. “Tây Tiên” còn nổi bật có những câu thơ nhất mực tài hoa, có vẻ đẹp lãng mạn, cổ điện. Hồn thơ Quang Dũng sống trong ko khí tiên tiến nhưng vẫn được tiếp nhận những phong vị cổ điển. Câu thơ của tác giả mang trong mình những phong vị tài hoa siêu riêng.Hãy lắng nghe những câu thơ:
“Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”
Thơ viết về nỗi nhớ từ xa xưa tới nay khó mà nhắc xiết. Nhưng ít có bài thơ nào mà nỗi nhớ lại được biểu đạt bằng những chữ lạ và ám tới vậy! Người đọc “Tây Tiến” khiến sao quên được chữ “nhớ chơi vơi”. “Chơi vơi” là trạng thái của nỗi nhớ hay của cảnh vật được nhớ? Nó là chiếc chông chênh hụt hẫng của kẻ đang buộc phải lìa xa nơi mình từng gắn bó hay là chiếc trập trùng xa ngát của núi rừng miền Tây? Thực khó tách bạch! Cả 2 chủ thể và đối tượng dường như đã trộn lẫn vào nhau mà đồng hiện trong 1 chữ “chơi vơi” đấy. Có buộc phải ấy là chiếc trạng thái chập chờn siêu riêng của nỗi nhớ?“Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
“Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”
Chữ “Nhớ ôi” nghe new nôn nao, nghèn nghẹn thế nào! Ko buộc phải “ôi nhớ” như lối cảm thán cũ mòn ; cũng ko buộc phải “nhớ ôi là nhớ” thực thà, khẩu ngữ hay “nhớ ôi” như tiếng gọi hướng ra người mà là “nhớ ôi” như tiếng kêu hướng về mình. Ta nghe rõ trong lời thơ 1 nỗi nhớ nhung bất chợt cồn lên. Kẻ nhớ ko thể cầm lòng đã vỡ òa thành tiếng kêu than nhưng “buột miệng ra mà dư vang súc tích”. Lê Đạt từng nói: “Tôi tôn trọng những nhà văn sinh sự có văn chương để tạo ra sự sinh của ngôn ngữ”. Quang Dũng là 1 người như thế. Ông đã tạo ra 1 nét nghĩa táo bạo mà thực đa tình trong tập hợp từ new mẻ: “mùa em”. “Mùa em” làm cho Mai Châu ko chỉ là 1 địa danh gắn có những kỉ niệm thơm thảo của xôi nếp đầu mùa, của tình quân dân sâu nặng mà còn gợi nhớ hình ảnh những cô gái duyên dáng miền sơn cước. Rồi đây, Tây Tiến sẽ mờ dần sau những thăng trầm lịch sử nhưng tiếng kêu kia vẫn sẽ còn gieo vào lòng người đọc ngày mai những bồi hồi 1 thuở.
Trường hợp nói: “Phần chìm dưới câu chữ thường lại là chỗ đựng cao, là ánh kim sa của những sáng tạo nghệ thuật” (Nguyễn Thanh Hùng) thì chính là cần đoạn thơ của Quang Dũng để minh chứng:“Người đi Châu Mộc chiều sương đấy
“Có thấy hồn lau nẻo bến bờCó thấy dáng người trên độc mộcTrôi dòng nước lũ hoa đong đưa”
1 từ “chiều sương” thôi mà gợi được cả thời kì và ko gian. Cổ thi từng lúc nhắc tới chiều, tới xương là 1 nỗi buồn thiên cổ, là nỗi hoài cổ ngàn 5 gợi về: “Dặm liễu sương sa khách bước dồn. (Bà Huyện Thanh Quan). Nhưng câu thơ của Quang Dũng lại cho ta 1 cảm giác siêu nhẹ nhàng, bình yên. 1 từ “đấy” vô danh nhưng lại hữu ý. Từ “đấy” vô danh vì nó gợi nhắc tới 1 thời kì nào ấy, đôi lúc cả chủ thể cũng ko thể xác định được: là “Buổi đấy lòng ta nghe ý bạn” (Xuân Diệu), là “Từ đấy”, “Mười lăm 5 đấy” trong hồi ức của Tố Hữu. Nhưng ấy cùng là ngày ko thể lẫn vào đâu trong muôn vàn buổi chiều vô danh khác trong đời: buổi chiều mang trong mình tên kỉ niệm, mang trong mình theo nỗi nhớ. Nhà thơ chỉ mất 1 ít rõ ràng nhưng nhận lại bao la những ý nghĩa. Ko buộc phải là “cây lau”, “ngọn lau” hay “phận lau” như TS Chu Văn Sơn dùng trong bài tùy thuộc} bút: “Phận hoa bên lề” mà là “hồn lau”. Dòng “hồn” xưa mà Bà Huyện Thanh Quan đã viết: “hồn thu thảo” khiến cho câu thơ ko chủ đích tả mà gợi, ko chủ ý vẽ mà khơi. Ko thấy được hình dáng của ngọn lau nhưng có thể cảm nhận được linh hồn riêng của đại ngàn Tây Bắc. Cảnh theo lời thơ mà tan ra. 1 chút rõ ràng mất đi mà thêm siêu nhiều thơ mộng. Câu thơ cuối khiến hiện ra bóng dáng duyên dáng, uyển chuyển của người con gái Thái giữa cảnh thiên nhiên mộng mơ, yên bình. Hình ảnh “hoa” ko chỉ gợi về hình ảnh xứ sở Tây Bắc ngàn hoa mà còn là hình ảnh của chiếc đẹp. “Hoa đong đưa” là đang khiến duyên có gió, có nước lúc đã nở trọn đời hoa để buông mình? Hay ấy là hình ảnh ẩn dụ của chiếc đẹp, của người con gái đang tình tứ mà kín đáo khiến duyên. Câu thơ có chiếc duyên của cảnh, duyên dáng của người và buộc phải chăng còn là đôi mắt tình tứ của người ngắm cảnh nữa?
Nhưng nét độc đáo nhất, đặc biệt nhất của Tây Tiến chính là nét hào hùng và hào hoa, chiếc chất đời siêu lính và phong vị lãng mạn cổ điển ko bao giờ tách bạch mà hòa vào nhau trong những câu thơ, đoạn thơ để khiến nên 1 bài thơ tuyệt bút. Đọc thơ Quang Dũng mà như thưởng tranh, thưởng nhạc vậy:“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
“Heo hút cồn mây súng ngửi trờiNgàn thước lên cao, ngàn thước xuốngNhà ai Pha Luông mưa xa khơi”
Câu thơ “Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm” có 7 chữ mà tới 5 chữ là thanh trắc cùng điệp từ “dốc”, những từ láy “khúc khuỷu, thăm thẳm” đã gợi tả hình ảnh con đường hành quân có những đèo dốc quanh co, gập ghềnh, lên cao mãi. Từ láy “heo hút” gợi về cảm giác xa xôi, hẻo lánh. Đặc biệt, nhà thơ ko buộc phải người sao chép cuộc sống vào trang thơ mà từng chữ đều là sự sôi sục “đãi quặng tìm vàng” (Maiacopxki), để “thu lượm” trên luống cày đời sống, ôm và gieo lên thành những đóa hoa thơ tuyệt đẹp. Những chữ óng ánh đấy vừa làm người ta bất ngờ lại vừa gây hứng thú: “cồn mây”. Ko buộc phải áng mây phiêu du hay chòm mây phiêu lãng mà lại là “cồn mây” mờ mịt nơi cửa ải xa: “mặt đất mây đùn cửa ải xa” (Đỗ Phủ). Hình ảnh nhân hóa “súng ngửi trời” new độc đáo và thú vị khiến sao. Tới câu thơ tiếp theo lại được ngắt đột ngột khiến đôi, vẽ ra 2 chặng đường hành quân. Điệp ngữ “ngàn thước” cùng nghệ thuật đối lập “lên cao- xuống” đã gợi tả độ sâu của vực đầy dữ dội, hiểm trở. Thì ra đọc thơ Quang Dũng ko chỉ như ngậm nhạc trong miệng mà còn như được thưởng tranh. “Thi trung hữu họa, thi trung hữu nhạc” là vì thế. Trường hợp câu thơ trên trắc trở bao nhiêu thì câu thơ dưới lại mềm mại bất nhiêu, câu thơ trên cheo leo bao nhiêu thì dưới lại nhẹ nhàng bấy nhiêu, cảnh trên hiểm trở bao nhiêu thì cảnh hiện thời lại êm đềm bấy nhiêu: “Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi”. Tâm hồn thảnh thơi được trải ra theo những âm bằng suốt cả câu thơ rồi.
Hay 2 câu thơ về hình ảnh người lính:“Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
“Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”
Câu thơ trên gân guốc bao nhiêu thì 2 câu thơ dưới lại nhẹ nhàng bấy nhiêu! Trường hợp trên trên tác giả thay thế “mắt trừng” bằng “bâng khuâng” thì câu thơ dưới sẽ giảm hẳn nét mềm mại và chi tiết được nêu lên mất đi tính tinh lọc và quý hiếm của nó. Câu thơ có chiếc “mộng” của người anh hùng mang trong mình theo lửa rực căm thù và khát khao lập công nhưng vẫn giữ cho mình chút “mơ” của giai nhân. Tác giả ko dùng từ “nhớ” : nỗi nhớ của người lính nông dân về “giếng nước gốc đa” (“Đồng chí”), về “người vợ trẻ mòn chân bên cối gạo canh khuya” (“Nhớ”) hay chiếc nhớ của Nguyễn Đình Thi “Bỗng bồn chồn nhớ mắt ý trung nhân”, … Vì “nhớ” thiên về tâm trạng – cụ thể còn “mơ” là dấu tích của tâm hồn – mơ hồ . “Dáng kiều thơm” đấy chính là vầng sáng lung linh trong kí ức, “tố cáo” nét đa tình và đời sống tình cảm dạt dào của người lính, vốn thường bị che phủ trong kháng chiến.
Hiệu quả càng được nâng lên lúc nhà thơ con thể “Cổ phong trường thiên” (1 thể loại hành) để những tình cảm, cảm xúc ko bị bó buộc mà có thể trải dài theo đầu ngọn bút, trong những con chữ. Hình ảnh thơ giản dị, quen thuộc nhưng lúc được ứng hiện vào nhau trong sự sắp xếp của Quang Dũng lại đem tới hiệu quả ko ngờ. Trường hợp nói “thi trung hữu họa”, “thi trung hữu nhạc” thì “Tây Tiến” là 1 dẫn chứng tiêu biểu. Sở hữu sự tài hoa trong bí quyết dùng và sáng tạo từ ngữ, Quang Dũng làm người đọc như “ngậm nhạc trong miệng”, như thưởng tranh trong chữ. Bút pháp hiện thực đi liền có lãng mạn đã khiến nên vẻ đẹp hào hùng, bi tráng cho những câu thơ. Đấy chính là phong vị siêu riêng của thơ Quang Dũng: vừa dung dị, vừa bay bổng, ko đẽo gọt cầu kì mà new lạ tới đáng ngạc nhiên! Nhưng thiên tài sẽ chẳng để khiến gì ví dụ ko dụng “chân tâm” để viết. Quang Dũng đã có cả được điều ấy. “Tây Tiến” tràn đầy nỗi nhớ, hay nói đúng hơn chính là nỗi nhớ. Đấy cũng có thể coi là lời nguyện ước của 1 thế hệ thanh niên sẵn sàng hiến dâng cả tuổi xanh của mình cho đất nước thân yêu.
Bằng những câu thơ đấy, Quang Dũng đã góp vào dòng chảy văn học những hình tượng cũng như ngôn ngữ tuyệt đẹp. Nhà văn tồn tại trên đời chẳng buộc phải để “khiến rõ mình” để rồi lại “xóa mình”, bất tử trong tâm hồn bạn học mọi thế hệ như thế sao.
