Thạch Lam là 1 nhà văn lãng mạn. Văn chương Thạch Lam trong sáng giản dị mà thâm trầm sâu sắc. Điều đấy được mô tả qua truyện ngắn “2 đứa trẻ“. Tác phẩm sẽ được giới thiệu trong chương trình Ngữ Văn lớp 11.
Hôm nay, Obtain.vn sẽ phân phối tài liệu giới thiệu về nhà văn Thạch Lam và truyện ngắn 2 đứa trẻ. Mời tham khảo dưới đây.
2 đứa trẻ
Nghe đọc truyện 2 đứa trẻ:
Tiếng trống thu ko trên chiếc chợ của huyện bé; từng tiếng 1 vang xa để gọi buổi chiều. Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn. Dãy tre làng trước mặt đen lại và cắt hình rõ rệt trên nền trời.
Chiều, chiều rồi. 1 chiều yên ả như ru, văng vẳng tiếng ếch fake kêu ran bên cạnh đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào. Trong shop khá tối, muỗi đã khởi đầu vo ve. Liên ngồi yên lặng bên mấy quả thuốc sơn đen; đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần và chiếc buồn của buổi chiều quê thấm thía vào tâm hồn ngây thơ của chị: Liên ko hiểu sao, nhưng chị thấy lòng buồn man mác trước chiếc giờ khắc của ngày tàn.
– Em thắp đèn lên chị Liên nhé?
Nghe tiếng An, Liên đứng dậy trả lời:
– Hẵng thong thả 1 lát nữa cũng được. Em ra ngồi đây có chị kẻo trong muỗi.
An bỏ bao diêm xuống bàn cùng chị ra bên cạnh chõng ngồi; cái chõng nan lún xuống và kêu cót két.
– Chiếc chõng này sắp gãy rồi chị nhỉ?
– Ừ để rồi chị bảo mẹ sắm chiếc khác thay thế vào.
2 chị em gượng nhẹ ngồi yên nhìn ra phố. Những nhà đã lên đèn cả rồi, đèn treo trong nhà chưng phở Mỹ, đèn Hoa Kì leo lét trong nhà ông Cửu, và đèn dây sáng xanh trong hiệu khách…
Những nguồn ánh sáng đều chiếu ra bên cạnh phố làm cho cát óng ánh từng chỗ và đường mấp mô thêm vì những hòn đá bé 1 bên sáng 1 bên tối.
Chợ họp giữa phố vãn từ nhiều ngày. Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất. Trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và bã mía. 1 mùi vị âm ẩm bốc lên, khá nóng của ban ngày lẫn mùi vị cát bụi quen thuộc quá, làm cho chị em Liên tưởng là mùi vị riêng của đất, của quê hương này. 1 vài người bán hàng về muộn đang thu xếp hàng hóa, định gánh đã xỏ sẵn vào quang rồi, họ còn đứng trò chuyện có nhau ít câu nữa.
Mấy đứa trẻ con nhà nghèo trên ven chợ cúi lum khum trên mặt đất đi lại tìm tòi. Chúng nhặt nhạnh thanh nứa, thanh tre, hay bất cứ chiếc gì có thể dùng được của những người bán hàng để lại, Liên trông thấy động lòng thương nhưng chính chị cũng ko có tiền để mà cho chúng nó.
Trời nhá nhem tối, ngay thời điểm hiện tại} chị em Liên new thấy thằng cu bé xách điếu đóm và khiêng 2 chiếc ghế trên lưng trên trong ngõ đi ra; chị Tí, mẹ nó, theo sau, đội chiếc chõng trên đầu và tay mang trong mình ko biết bao nhiêu là đồ đạc: hầu hết chiếc shop của chị.
– Sao hôm nay chị dọn hàng muộn thế?
Chị Tí để chõng xuống đất, bày biện những bát uống nước mãi rồi new chép miệng trả lời Liên:
– Ối chao, sớm có muộn mà có ăn thua gì.
Ngày, chị đi mò cua bắt tép; tối tới chị new dọn chiếc hàng nước này dưới gốc cây bàng, ngoại trừ chiếc mốc gạch. Để bán cho ai? Mấy người phu gạo hay phu xe, thỉnh thoảng có mấy chú lính lệ trong huyện hay người thân thầy thừa đi gọi chân tổ tôm, cao hứng vào hàng chị uống bát nước chè tươi và hút điếu thuốc lào. Chị Tí chả tìm kiếm được bao nhiêu, nhưng chiều nào chị cũng dọn hàng, từ chập tối cho tới đêm.
Chị kê xong chõng ghế, dịch ngọn đèn Hoa Kỳ lại để ngồi têm trầu, còn thằng cu thì loay hoay nhóm lửa để nấu nồi nước chè. Lúc bấy giờ chị new ngẩng lên trò chuyện có Liên:
– Còn cô chưa dọn hàng à?
Liên giật mình, kêu khẽ: “Chết chửa!”, rồi đứng dậy giục em:
– Vào đóng shop thôi, ko mẹ mắng chết.
An đáp:
– Hôm nay chưa vững chắc mẹ có ra ko, chị ạ. Mẹ còn bận khiến gạo cơ mà.
Ngày nào, cứ chập tối, mẹ Liên tạt ra thăm hàng 1 lần, và bà dặn hễ cứ trống thu ko là cần đóng shop lại. Thế mà Liên mải ngồi nhìn phố quên mất! Ngay thời điểm hiện tại} Liên vội vàng vào thắp đèn, xếp những quả sơn đen lại, trong lúc An đi tìm then để cài cửa cho vững chắc chắn. Chiếc shop 2 chị em trông coi – là 1 shop tạp hóa bé xíu, mẹ Liên dọn ngay từ lúc cả nhà bỏ Hà Nội về quê trên, vì thầy Liên mất việc. 1 gian hàng bé thuê lại của bà lão móm ngăn ra bằng 1 tấm phên nứa dán giấy nhật trình. Mẹ Liên giao cho Liên trông coi – bà còn bận khiến hàng xáo – và buổi tối thì 2 chị em cùng ngủ đây để trông hàng.
Liên đếm lại những phong thuốc lào, xếp vào hòm những bánh xà phòng còn lại, vừa lẩm nhẩm tính tiền hàng. Hôm nay ngày phiên mà bán cũng chẳng ăn thua gì.
– Có cần buổi trưa em bán cho bà Lực 2 bánh xà phòng ko?
An ngẫm nghĩ rồi đáp:
– Vâng, bà ta sắm 2 bánh, còn cụ Chi lấy chịu nửa bánh nữa.
Liên có chiếc bàn tính để cùng số tiền. Nhưng trong hàng nóng và muỗi quá, chị ngần ngại rồi xếp hết cả tiền vào tráp ko tính nữa:
– Thôi, để mai tính 1 thể.
An nhìn chị, chỉ đợi lúc đó. 2 chị em cùng vội muốn đóng shop để lại ra bên cạnh kia, ngồi trên chõng ngắm nhìn phong cảnh bên cạnh phố. Liên khóa vội tráp tiền có 1 cái chìa khóa chị đeo vào chiếc dây xà tích bạc trên thắt lưng, cái xà tích và chiếc khóa chị quý mến và hãnh diện, vì nó tỏ ra chị là người con gái lớn và đảm đang.
– A, cô bé khiến gì thế?
Nghe câu nói tiếp theo 1 tiếng cười khanh khách, chị em Liên ko cần ngoảnh mặt ra cũng biết là ai đã vào hàng. Ấy là cụ Thi, 1 bà già khá điên, vẫn sắm rượu trên hàng Liên. Liên đã biết tính bà, chị lẳng lặng rót 1 cút rượu ti đầy đưa cho cụ; chị ko dám nhìn mặt cụ, và trong lòng khá run sợ, chị mong cho cụ chóng đi. Cụ cầm cút rượu soi lên rồi cười giòn giã nói:
– A, em Liên thảo nhỉ. Hôm nay lại rót đầy cho chị đây.
Cụ ngửa cổ ra đằng sau, uống 1 khá cạn sạch, rồi vừa chép miệng vừa lần ruột tượng trả tiền – Cụ để bố đồng xu vào tay Liên, xoa đầu chị 1 chiếc rồi lảo đảo bước ra bên cạnh. 2 chị em Liên đứng sững nhìn theo cụ đi lần vào bóng tối, tiếng cười khanh khách bé dần về phía làng.
*
**
Trời đã khởi đầu đêm, 1 đêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát. Đường phố và những ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối. Những nhà đã đóng lặng ỉm, trừ 1 vài shop còn thức, nhưng cửa chỉ để hé ra 1 khe ánh sáng. Trẻ con tụ họp nhau trên thềm hè, tiếng cười nói vui vẻ, làm cho An thèm muốn nhập bọn có chúng để nô đùa, nhưng sợ trái lời mẹ dặn cần coi hàng, nên 2 chị em đành ngồi yên trên chỏng, đưa mắt theo dơi những bóng người về muộn, từ từ đi trong đêm.
Vòm trời hàng ngàn ngôi sao ganh nhau óng ánh, lẫn có vệt sáng của những con đom đóm bay là trên mặt đất hay leo vào cành cây. An và Liên lặng ngước mắt lên nhìn những vì sao để tìm sông Ngân Hà và con vịt theo sau ông Thần Nông. Vũ trụ thăm thẳm bao la đối có tâm hồn 2 đứa trẻ như đầy bí mật và xa lạ và khiến mỏi trí nghĩ, nên chỉ 1 lát 2 chị em lại chúi nhìn về mặt đất, về quầng sáng thân mật chung quanh ngọn đèn lay động trên chõng hàng của chị Tí. Về phía huyện, 1 chấm lửa khác bé và vàng lơ lửng đi trong đêm tối, mất đi, rồi lại hiện ra… An chỏ tay bảo chị:
– Kìa, hàng phở của chưng Siêu đã tới kia rồi.
Tiếng đòn gánh kĩu kịt nghe rõ rệt, khói theo gió tạt lại chỗ 2 chị em: chưng Siêu đã tới sắp, đặt gánh phở xuống đường. Bác bỏ cúi xuống, nhóm lại lửa, thổi vào chiếc nứa con. Bóng chưng mênh mang trong mình ngả xuống đất 1 vùng và kéo dài tới tận hàng rào 2 bên ngơ. An và Liên ngửi thấy mùi vị phở thơm, nhưng trên chiếc huyện bé này, quà chưng Siêu bán là 1 thứ quà xa xỉ, nhiều tiền, 2 chị em ko bao giờ sắm được. Liên nhớ lại lúc trên Hà Nội chỉ được hưởng những thức quà ngon, lạ – bấy giờ mẹ Liên nhiều tiền – được đi chơi bờ hồ uống những li nước lạnh xanh đỏ. Bên cạnh ra, kỷ niệm nhớ lại ko rõ rệt gì, chỉ là 1 vùng sáng rực và óng ánh. Hà Nội nhiều đèn quá! Từ lúc nhà Liên dọn về đây, từ lúc có chiếc shop này, đêm nào Liên và em cũng cần ngồi trên cái chõng tre dưới gốc bàng có chiếc tối của quang cảnh phố chung quanh.
Đêm tối đối có Liên quen nhiều, chị ko sợ nó nữa. Tối hết cả, con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, những ngõ vào làng lại sẫm đen hơn nữa. Giờ chỉ còn ngọn đèn con của chị Tí, và chiếc bếp lửa của chưng Siêu chiếu sáng 1 vùng đất cát; trong shop, ngọn đèn của Liên, ngọn đèn vặn bé, thưa thớt từng hột sáng lọt qua phên nứa. Mọi phố xá trong huyện ngay thời điểm hiện tại} thu bé lại nơi hàng nước của chị Tí. Thêm được 1 gia đình chưng xẩm ngồi trên manh chiếu, chiếc thau sắt trắng để trước mặt, nhưng chưng chưa hát vì chưa có khách nghe.
Chị Tí phe phẩy cành chuối khô đuổi ruồi bò trên mấy thức hàng, chậm rãi nói:
– Giờ muộn thế này mà họ chưa ra nhỉ?
Chị muốn nói mấy chú lính trong huyện, mấy người thân của cụ thừa, cụ lục là những khách hàng quen của chị. Bác bỏ Siêu đáp vẩn vơ.
– Hôm nay trong ông giáo cũng có tổ tôm. Dễ họ ko cần đi gọi đâu.
Vợ chồng chưng xẩm góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bầu bần bật trong yên lặng. Thằng con bò ra đất, bên cạnh manh chiếu, nghịch nhặt những rác bẩn vùi trong cát bên đường. Chừng đó người trong bóng tối mong đợi 1 chiếc gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hằng ngày của họ.
*
**
An và Liên đã buồn ngủ ríu cả mắt. Tuy vậy 2 chị em vẫn cố gượng để thức khuya chút nữa, trước lúc vào hàng đóng cửa đi ngủ. Mẹ vẫn dặn cần thức tới lúc tàu xuống – đường sắt đi ngang qua ngay trước mặt phố – để bán hàng, might ra còn có 1 vài người sắm. Nhưng cũng như mọi đêm, Liên ko trông mong còn ai tới sắm nữa. Sở hữu lại đêm họ chỉ sắm bao diêm, 2 gói thuốc là cùng. Liên và em cố thức là vì cớ khác, vì muốn được nhìn chuyến tàu. 9 giờ có chuyến tàu trên Hà Nội đi qua huyện. Ấy là sự hoạt động cuối cùng của đêm khuya.
An đã nằm xuống gối đầu lên đùi chị, mí mắt sắp sửa rơi xuống, còn dặn có:
– Tàu tới chị đánh thức em dậy nhé.
– Ừ, em cứ ngủ đi.
Liên khẽ quạt cho An, vuốt lại mái tóc tơ. Đầu em bé nặng dần trên người Liên; chị ngồi yên ko động đậy. Qua khe lá của cành bàng ngàn sao vẫn óng ánh; 1 con đom đóm bám vào dưới mặt lá, vùng sáng bé xanh nhấp nháy rồi hoa bàng rụng xuống vai Liên khe khẽ, thỉnh thoảng từng loạt 1. Tâm hồn Liên yên tĩnh hẳn, có những cảm giác mơ hồ ko hiểu.
Trống cầm canh trên huyện đánh tung lên 1 tiếng ngắn, khô khan, ko vang động ra xa, rồi chìm ngay vào bóng tối. Người vắng mãi, trên hàng ghế chị Tí new có 2 bố chưng phu ngồi uống nước và hút thuốc lào. Nhưng 1 lát từ phố huyện đi ra, 2 bố người cầm đèn lồng lung lay những bóng dài: mấy người khiến công trên hiệu khách đi đón bà chủ trên tỉnh về. Bác bỏ Siêu nghển cổ nhìn ra phía ga, lên tiếng:
– Đèn ghi đã ra kia rồi.
Liên cũng trông thấy ngọn lửa xanh biếc, sát mặt đất, như ma trơi. Rồi tiếng còi xe lửa trên đâu vang lại, trong đêm khuya kéo dài ra theo gió xa xôi. Liên đánh thức em:
– Dậy đi, An. Tàu tới rồi.
An nhổm dậy, lấy tay dụi mắt cho tỉnh hẳn. 2 chị em nghe thấy tiếng dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi. 1 làn khói bừng sáng trắng lên đằng xa, tiếp tới tiếng hành khách ồn ào khe khẽ. Mấy 5 nay kinh doanh kém nên người lên xuống ít, có lúc 2 chị em đợi chờ chẳng thấy ai. Trước kia, trên sân ga, có mấy hàng cơm mở đón khách, đèn sáng cho tới nửa đêm. Nhưng ngay thời điểm hiện tại} họ đóng cửa cả rồi, cũng lặng lặng tối đen như bên cạnh phố.
2 chị em chờ ko nhiều ngày. Tiếng còi đã rít lên, và tàu rầm rộ đi tới. Liên dắt em đứng dậy để nhìn đoàn xe vụt qua, những toa đèn sáng trưng, chiếu ánh cả xuống đường. Liên chỉ thoáng trông thấy những toa hạng trên sang trọng lố nhố những người, đồng và kền óng ánh, và những cửa kính sáng. Rồi cái tàu đi vào đêm tối, để lại những đốm than đỏ bay tung trên đường sắt. 2 chị em còn nhìn theo chiếc chấm đỏ của cái đèn xanh trên toa sau cùng, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre.
– Tàu hôm nay ko đông nhỉ, chị nhỉ.
Liên cầm tay em ko đáp. Chuyến tàu đêm nay ko đông như mọi lúc, thưa vắng người và hình khư kém sáng hơn. Nhưng họ trên Hà Nội về! Liên lặng theo mơ tưởng. Hà Nội xa xăm, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo. Con tàu như đã đem 1 chút thế giới khác đi qua. 1 thế giới khác hẳn đối có Liên, khác hẳn chiếc vầng sáng ngọn đèn của chị Tí và ánh lửa của chưng Siêu. Đêm tối vẫn bao bọc chung quanh, đêm của đất quê, và bên cạnh kia, đồng ruộng mênh mang trong mình và yên lặng.
– Thôi đi ngủ đi chị.
Liên vỗ vai em ngồi xuống chóng. An cũng ngồi xuống và ngả đầu vào vai Liên. Tiếng vang động của xe hỏa đã bé dần, và mất dần trong bóng tối, lắng tai cũng ko nghe thấy nữa. Sao trên trời vẫn óng ánh. Cả phố huyện ngay thời điểm hiện tại} new thực là hết náo động, chỉ còn đêm khuya, tiếng trống cầm canh và tiếng chó cắn. Từ phía ga, bóng đêm lồng có bóng người đi về; chị Tí đương sửa soạn đồ đạc và chưng Siêu đã gánh hàng đi vào trong làng, còn vợ chồng chưng xẩm ngủ gục trên manh chiếu tự động bao giờ.
Liên quay lại nhìn em thấy An cũng đã ngủ say, tay nắm chặt tà áo chị và đầu vẫn dựa vào vai. Liên nhìn quanh đêm tối, gió đã thoáng lạnh và đom đóm ko còn nữa. Chị cúi xuống vực em vào trong hàng, mắt cũng đã ríu lại. Chị gài cửa kỹ lưỡng và vặn bé đèn đặt trên chiếc quả thuốc sơn đen. Rồi Liên tới bên em nằm xuống. Chị gối đầu lên tay nhắm mắt lại. Những cảm giác ban ngày lắng đi trong tâm hồn Liên và hình ảnh của thế giới quanh mình mờ đi trong mắt chị. Liên thấy mình sống giữa bao nhiêu sự xa xôi ko biết như cái đèn con của chị Tí chỉ chiếu sáng 1 vùng đất bé. Nhưng Liên ko nghĩ được nhiều ngày; mắt chị nặng dần, rồi sau Liên ngập vào giấc ngủ yên tĩnh, cũng yên tĩnh như đêm trên trong phố, tịch mịch và đầy bóng tối.
I. Đôi nét về tác giả Thạch Lam
– Thạch Lam (1910 – 1942) tên khai sinh là Nguyễn Tường Vinh (sau đổi thành Nguyễn Tường Lân) sinh tại Hà Nội, trong 1 gia đình công chức gốc quan lại.
– Ông là em ruột của Nhất Linh và Hoàng Đạo, cả bố đều là thành viên của nhóm Tự động lực văn đoàn.
– Lúc còn bé, Thạch Lan sống trên quê là phố huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương. Tiếp theo ông theo cha chuyển sang tỉnh Thái Bình.
– Ông học trên Hà Nội, sau khoản thời gian thi đỗ tú tài phần thứ 1 thì ra khiến báo viết văn.
– Thạch Lam thường viết “những truyện ko có chuyện”, chủ yếu là khai thác thế giới nội tâm của nhân vật có những cảm xúc mong manh, mơ hồ trong cuộc sống thường ngày.
– Văn của ông trong sáng, giản dị mà thâm trầm sâu lắng.
– 1 số tác phẩm:
- Truyện ngắn: Gió lạnh đầu mùa (1937), Nắng trong vườn (1938), Sợi tóc (1942)
- Tiểu thuyết: Ngày new (1939)
- Tùy thuộc} bút: Hà Nội băm 6 phố phường (1943)…
II. Giới thiệu về truyện ngắn 2 đứa trẻ
1. Hoàn cảnh sáng tác
Truyện được in trong tập “Nắng trong vườn” (1938) là 1 trong những truyện ngắn đặc sắc nhất của Thạch Lam.
2. Tóm tắt
Truyện ngắn “2 đứa trẻ” xoay quanh số phận những con người nơi phố huyện nghèo qua lời nói của nhân vật Liên. Liên và An sống tại 1 phố huyện nghèo, được mẹ giao nhiệm vụ trông coi 1 shop tạp hóa bé. Trước đây gia đình Liên sống trên Hà Nội, nhưng bố bị mất việc nên cần chuyển về quê sống. Mẹ con chị Tí bán hàng nước , gánh phở của Bác bỏ Siêu, sập hát của chưng Xẩm… đều là những kiếp người bé bé, nghèo khổ nơi phố huyện nghèo. Liên cũng như bao người dân sống trên đây, ngày ngày họ đều trông ngóng để được ngắm chuyến tàu chạy qua phố huyện. Hình ảnh chuyến tàu đó đi qua mang trong mình theo những âm thanh và ánh sáng gợi lên trong nhân vật Liên những ngày trên Hà Nội và những khát vọng về 1 cuộc sống phải chăng đẹp hơn.
Xem thêm Tóm tắt truyện 2 đứa trẻ
3. Bố cục
Gồm 3 phần:
- Phần 1: Từ đầu tới “ tiếng cười khanh khách bé dần về phía làng ”. Cảnh phố huyện lúc chiều xuống.
- Phần 2. Tiếp theo tới “ Tâm hồn Liên yên tĩnh hẳn, có những cảm giác mơ hồ ko hiểu”. Cảnh phố huyện lúc về đêm.
- Phần 3. Còn lại. Cảnh đợi tàu của những người dân phố huyện.
4. Thể loại
- 2 đứa trẻ của nhà văn Thạch Lam thuộc thể loại: truyện ngắn.
- Truyện ngắn là tác phẩm văn xuôi cỡ bé, ít nhân vật, ít sự kiện phức tạp; cốt truyện thường ko chia thành nhiều tuyến; chi tiết cô đúc; lời văn mang trong mình nhiều ẩn ý…
5. Nội dung
Truyện ngắn 2 đứa trẻ đã mô tả niềm xót thương đối có những kiếp người sống cơ cực, quanh quẩn, tăm tối trên phố huyện nghèo trước Phương pháp mạng. Đồng thời, ông cũng mô tả sự trân trọng trước ước mơ mong đổi đời tuy còn mơ hồ của họ.
6. Nghệ thuật
Cốt truyện đơn giản, hình ảnh giàu tính biểu tượng, giọng văn nhẹ nhàng…
III. Dàn ý phân tách truyện ngắn 2 đứa trẻ
(1) Mở bài
Dẫn dắt, giới thiệu về truyện ngắn 2 đứa trẻ của Thạch Lam.
(2) Thân bài
a. Cảnh phố huyện lúc chiều xuống
* Bức tranh thiên nhiên nơi phố huyện:
- Điểm nhìn: Toàn bộ cảnh vật được cảm nhận qua chiếc nhìn của Liên.
- Âm thanh: Tiếng trống thu ko gọi chiều về, tiếng ếch fake kêu ran bên cạnh đồng ruộng, tiếng muỗi vo ve.
- Hình ảnh, màu sắc sắc: “Phương tây đỏ rực như lửa cháy”, “Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn”.
- Đường nét: Dãy tre làng cắt hình rõ rệt trên nền trời.
=> Khuôn cảnh thiên nhiên đượm buồn, đồng thời thấy được sự cảm nhận tinh tế
* Cảnh chợ tàn và những kiếp người nơi phố huyện
– Cảnh chợ tàn:
- Chợ đã vãn từ nhiều ngày, người về hết và tiếng ồn ào cũng mất.
- Chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía.
– Con người:
- Mấy đứa trẻ con nhà nghèo tìm tòi, nhặt nhạnh những thứ còn sót lại trên chợ.
- Mẹ con chị Tí: có chiếc hàng nước đơn sơ, vắng khách.
- Bà cụ Thi: khá điên tới sắm rượu lúc đêm tối rồi đi lần vào bóng tối.
- Bác bỏ Siêu có gánh hàng phở – 1 thứ quà xa xỉ.
- Gia đình chưng xẩm mù sống bằng lời ca tiếng đàn và lòng hảo tâm của khách qua đường.
=> Sự nghèo đói bao trùm lên khu phố huyện nghèo.
* Tâm trạng của Liên
- Ngồi yên lặng bên mấy quả thuốc sơn đen, đôi mắt bóng tối ngập đầy dần và chiếc buồn của chiều quê thấm thía vào tâm hồn ngây thơ.
- Lòng buồn man mát trước chiếc giờ khắc của ngày tàn.
- Thương những đứa trẻ nhà nghèo nhưng ko có tiền mà cho chúng.
- Xót thương mẹ con chị Tí: ngày mò cua bắt tép, tối dọn chiếc hàng nước chè tươi chả tìm kiếm được bao nhiêu, xót thương bà cụ Thi điên
=> 1 tâm hồn giàu lòng trắc ẩn, yêu thương con người.
b. Cảnh phố huyện lúc về đêm
* Sự đối lập giữa “bóng tối” và “ánh sáng”
– Phố huyện ngập chìm trong bóng tối:
- “Đường phố và những ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối”.
- “Tối hết con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, những ngõ vào làng càng sẫm đen hơn nữa”.
=> Bóng tối xâm nhập, bám sát mọi sinh hoạt của những con người nơi phố huyện.
– Ánh sáng chỉ còn leo lét trên 1 vài nơi:Đèn treo trong nhà chưng phở Mĩ, đền hoa kì leo lét trong nhà ông Cửu, đàn dây sáng xanh trong hiệu khách, ngọn đèn trong cửa hiệu của Liên…
=>Ánh sáng chỉ còn là khe sánh, quầng sáng, chấm lửa bé, hột sáng…
=> Biểu tượng cho những kiếp người bé bé sống leo lét, tàn lụi trong đêm tối mênh mông của xã hội cũ.
* Cuộc sống của những kiếp người nghèo khổ
– Những công việc hằng ngày lặp đi lặp lại:
- Chị Tí dọn hàng nước.
- Bác bỏ Siêu hàng phở thổi lửa.
- Gia đình Xẩm “ngồi trên manh chiếu rách, chiếc thau sắt để trước mặt”, “Góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bầu bật trong lặng lặng”.
- Liên, An trông coi shop tạp hoá bé xíu.
– Những suy nghĩ cũng lặp đi lặp lại hằng ngày: Chị Tí “mong những người phu gạo, phu xe, mấy chú lính lệ vào hàng uống bát chè tươi và hút điếu thuốc lào”. Mơ ước: “Chừng đó người trong bóng tối đang mong đợi 1 chiếc gì tươi sáng cho cuộc sống nghèo khổ hàng ngày của họ”.
=> Dù cuộc sống quẩn quanh, bế tắc nhưng con người nơi vẫn ko ngừng mơ ước về 1 tương lai đổi khác.
c. Cảnh đợi tàu của những người dân phố huyện
– Lí do đợi tàu của Liên và An:
- Để bán hàng theo lời mẹ dặn.
- Để được nhìn chuyến tàu đêm đi qua hoạt động cuối cùng của đêm khuya.
– Hình ảnh đoàn tàu xuất hiện có dấu hiệu trước tiên:
- Liên trông thấy “ngọn lửa xanh biếc”…
- 2 chị em nghe thấy tiếng dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi.
– Lúc tàu tới:
- Những toa đèn sáng trưng, chiếu ánh cả xuống đường.
- Những toa hạng trên sang trọng lố nhố những người, đồng và kền óng ánh, và những cửa kính sáng.
- Liên mơ về Hà Nội trong kí ức đầy ánh sáng.
– Lúc tàu đi:
- Để lại những đốm than đỏ bay tung trên đường sắt.
- Cái đèn xanh treo trên toa sau cùng, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre.
- Cả phố huyện ngay thời điểm hiện tại} new thực hết náo động, chỉ còn đêm khuya, tiếng trống cầm canh và tiếng chó cắn.
- Chị Tí sửa soạn chuẩn bị ra về, chưng Siêu gánh hàng vào trong làng, vợ chồng chưng xẩm ngủ trên manh chiếu từ bao giờ…
- Mọi chìm trong màn đêm có ngọn đèn tù mù chỉ chiếu sáng 1 vùng đất bé đi vào giấc ngủ chập chờn của Liên.
=> Hình ảnh đoàn tàu xuất hiện có âm thanh rầm rộ và ánh sáng rực rỡ. Qua đấy, Thạch Lam muốn mô tả ước mơ thoát khỏi cuộc sống hiện tại, khao khát hướng tới 1 cuộc sống tươi sáng hơn, ý nghĩa hơn của những người dân nghèo.
